O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

 

Antiseptika  (grek.  so‘z  bo‘lib    anti-  qarshi,  septika-  yallig‘lanish) 

jaroxatga  yoki  to‘qimaga  tushgan  mikroblarga  qarshi  kurash  va  aseptika 

(tozalik)  –  jaroxatga  infektsiya  tushishini  oldini  olish.  Rejali  ravishda 

qilinadigan  aseptika  va  antiseptika  zamonaviy  xirurgiyaning  muhim 

tamoyillaridan  sanaladi.  Aseptika  antiseptika  bilan  birgalikda  steril  sharoitlar 

yaratishni  ta‘minlaydigan  tadbirlarga  asosan  xirurglar  faoliyatiga  imkoniyatlar 

ochadi. Mikroblarni  rivojlanishi uchun, xayoti uchun qulay sharoit kerak, ya‘ni: 

harorati, osmotik bosimi va ion bir hilligi ta‘minlanishi kerak. Klinik amaliyotda 

---

334 

 

antiseptik  vositalarni  ishlatilganda  mikroorganizimlarda  moddalar  almashinuvi 

va  strukturasi  buziladi.  Shu  tariqa  antiseptik  vositalar  o‘zining  bakteriosatik 

ta‘sirini bildiradi. Agar antiseptik moddalar mikrob plazmasiga kirsa tarkibidagi 

oqsil  moddasini  ivishiga  olib    keladi,  o‘z  yo‘lida  mikrob  xujayrasini  o‘limiga 

sabab  buladi  va  bunda  antiseptik  moddalar    o‘zining  bakteriolitik  ta‘sirini 

bildiradi.  

  Antiseptik omil  turlari mikroorganizmga ta‘siriga qarab bo‘linadi: 

-  Mexanik 

-  Fizikaviy 

-  Kimyoviy 

-  Biologik 

 

Mexanik  antiseptika  –  bu  mexanik  yo‘l  bilan  mikroorganizmlarni 

jaroxatdan olib tashlashdir. 

 

Mexanik antiseptika usullariga quyidagilar kiradi: jaroxatga ishlov berish  

(jaroxatdan  yot  jismlarni,  yiringlarni,  va  qon  laxtalarini    olib  tashlash,  xamda 

nekrozga uchragan to‘qimalarni kesib olib tashlash tushuniladi.