Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta mahsus ta’lim vazirligi

4.1- rasm. Siqilishga ishlaydigan yogʻoch elementlarining hisoblash sxemalari 
a – siqilishdagi deformatsiyalanish grafigi va sinaladigan yogʻoch namunasi; 
b – siqilishga hisoblash sxemasi va elementning buzilish jarayonidagi holati; 
c – boʻylama egilish koeffitsentining (
) element egiluvchanligiga nisbatan oʻzgarish 
grafigi. 
Aksariyat hollarda element tomonlarining nisbati 
boʻladi. Bu yerda 
l
- 
elementning geometrik uzunligi; b – element koʻndalang kesimining kichik 
oʻlchami.
Bunday hollarda markaziy siqilishga ishlaydigan yogʻoch elementlarining 
ustivorligi quyidagi formula boʻyicha tekshiriladi: 
(
)
,
(4.2) 
bu yerda 
- element koʻndalang kesimining hisobiy yuzasi.
Agar element tanasida zaifliklar boʻlmasa yoki nisbatan kichik oʻlchamli 
zaifliklar boʻlsada, lekin ular elementni tashqi sirtiga chiqmagan boʻlsa (4.2a-

---

23 
rasm), bundan tashqari eng xavfli kesmdagi zaiflashish yuzasi 0,25 A dan kichik 
boʻlsa, bunday hollarda 
= A deb qabul qilinadi.
Bu yerda A- elementning toʻliq kesim yuzasi (brutto). Agar zaifliklar 
element tashqi sirtiga chiqmagan boʻlsada, lekin ularning yuzasi 0,25A 23at eng 
yoki katta boʻlsa 
= 1,33
deb qabul qilinadi.
Agar elementning zaiflashishi simmetrik xarakterga ega boʻlsa va ular 
element sirtiga joylashgan boʻlsa (3.2b-rasm), 
deb qabul qilinadi. 
- 
boʻylama egilish koeffitsienti:
Agar element egiluvchanligi 
boʻlsa,
(4.3) 
Agar element egiluvchanligi 
boʻlsa,
(4.4) 
Agar element sirtidagi zaiflik nosimmetrik tarzda joylashgan boʻlsa, bunday 
elementlar nomarkaziy siqilishga ishlaydi deb hisoblanadi.
Siqilishga ishlaydigan elementlarning egiluvchanligi quyidagicha aniqlanadi: 
(4.5) 
bu yerda
- elementning hisobiy uzunligi; 
i-
element kesimining inertsiya 
radiusi.