O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta mahsus talim vazirligi

Nazorat savollari
1.Ish kuchining boshqa tovarlardan farqi nima?
2.Ish kuchidan samarali foydalanishga ta’sir etuvchi omillar nimalar?
3.Ishlab chiqarish faoliyatining strategiyasi nimalarni o‘z ichiga oladi?
4.Ish haqining qanday turlari mavjud?
5.Mehnatga haq to‘lash usullari.
6.Energetika sohasida qanday ish haqi tizimlaridan foydalaniladi?
7.Mehnatga haq to‘lashning akkord usuli nima?
7-Bob.KORXONANING AXBOROT RESURSLARI


7.1. Axborot tushunchasi va uning xususiyatlari
Axborot deganda odamlar tushunishi mumkin bo'lgan va tahlil qilishni, tushunishni va izohlashni talab qiladigan, ramzlar shaklida bo'ladigan atrofimizdagi dunyo to'g'risidagi ma'lumotlar tushuniladi.
Yer yuzida jonli mavjudotlarning paydo bo’lishi bilan birgalikda ularning taraqqiyoti, hamda atrof muhit, voqea xodisalar, malumotlarni bilish va ular to’g’risida axborot olish shu axborotlar asosida yashash sharoitlarini belgilash taraqqiyotni fnglash katta ahamiyatga ega.
Bundan tashqari vaqt o’tishi bilan birgalikda tabiatni insonlar tomonidan o’rganish davomida bu axborotlarga yaratilayotgan va ishlatilayotgan mashinalar, apparatlar, o’lchov asboblari, texnologik jarayonlar haqidagi axborotlar qo’shilib bordi.
Axborot odamlar o’rtasida uzatiladigan ma’lumotlar hisoblanib, keyingi vaqtda ishlab chiqarishni rejalashtirish va boshqarish uchun, hamda yashash sharoitlarini, iqtisodiy taraqqiyot darajasini belgilashda katta ahamiyatga ega bo’lib qoldi.
Axborot manbaiga tabiiy ob’ektlar-sayeralar, yulduzlar, insonlar, xayvonlar, o’simliklar, o’rmonlar, fan va texnikani rivojlantirishdagi ilmiy tajribalar, mashinalar, texnologik jarayonlar kiradi.
Boshqaruv faoliyatida ma'lumot bu boshqariladigan quyi tizimlarning holati, shuningdek tashqi muhit haqida ma'lumot to'plamidir.
Axborotning eng muhim xususiyati - uni ko'p marotaba ishlatish imkoniyati. Biroq, barcha tushunchalar, shu jumladan iqtisodiyot va menejment tomonidan qo'llaniladigan narsalar o'zgarmaydi, ular doimiy ravishda takomillashtirilib boriladi, yangi ma'no va yangi mazmun bilan to'ldiriladi.
Axborot barcha darajadagi menejerlar va mutaxassislar mehnatining asosiy mavzusidir. Turli darajadagi menejerlar, ularning turli vakolatlari va faoliyat sohalari ma'lumot to'plash, saqlash, ishlov berish va ulardan foydalanish usullaridagi farqlarni ko'rsatadi. Shu bilan birga, har qanday rahbardan axborotni qayta ishlashning ham analitik, ham sintetik usullariga ega bo'lish talab etiladi. Birinchidan, har qanday ma'lumot parchalanadi, ya'ni analitik ravishda alohida qismlarga, bo'laklarga, epizodlarga bo'linadi. So'ngra, ushbu mozaikadan bilimning yangi tuzilishi yaratiladi, har bir kishi nafaqat shaxsiy tajriba va bilimlarni, balki analitik va sintetik qobiliyatlarni, vaqt o'tishi bilan sezgi bilan ta'minlaydigan ma'lum bir tuzilmaning tuzilishini yaratadi. Boshqaruv uchun ishlatiladigan ma'lumotlar puxta tayyorgarlikni talab qiladi.
Ikkinchidan, axborot shovqini deb ataladigan narsani yo'q qilish kerak - bu boshqarish jarayonlari bilan bevosita bog'liq bo'lmagan ma'lumotlar. Yuqori darajadagi ijodiy qobiliyatga ega menejerlar uyushmagan "shovqinli" ma'lumotlardan foydalanishlari mumkin
Axborot bilan shovqinga ehtiyotkorlik bilan ishlov berilmasa, yangi paydo bo'lgan vaziyatlar, vaziyatning o'zgarishi, asl ilmiy, texnikaviy yoki iqtisodiy-tashkiliy yangiliklar haqidagi ma'lumotlar chiqarib tashlanishi mumkin. Shuning uchun, axborotni boshqarish bo'yicha qarorlarni qabul qilish va tayyorlash uchun evristik va rasmiylashtirilgan protseduralar kiritilishi kerak. Axborotni siqish (siqish) aniq maqsadlarga asoslangan, ayniqsa strategik ahamiyatga ega bo'lgan axborotni ko'p maqsadli qayta ishlashga imkon beradigan printsiplar asosida amalga oshirilishi kerak. Foydali tarkibiy qismlarni aniqlash va muhim xulosalar chiqarish uchun katta hajmdagi ma'lumotlarni tahlil qiluvchi mahsus ekspert guruhlarini tashkil etish tajribasi katta ahamiyatga ega.