O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi urgаnch dаvlаt univеrsitеti

17.5.Turizm menejmentining samaradorligi
Turizmda menejmentning samaradorligi turistik mahsulotni ko‘p ishlab chiqarish bilan belgilanmaydi, balki turistik mahsulotning iste’molchi talablarini qay darajada qondirilganligi bilan belgilanadi. Mamlakat iqtisodiyotiga turizmning to‘liq ta’siri va mamlakat iqtisodiyotining turizmga o‘zaro ta’sirini tushunishda biri-biriga bog‘langan quyidagi to‘rtta masalani yechishga to‘g‘ri keladi.

1. 
   Turizmning mamlakat yalpi daromadiga qo‘shadigan hissasini aniqlash;
   
2. 
   Turizm faoliyatidan kelib chiqadigan yangi iqtisodiy yo‘nalishlarni aniqlash;
   
3. 
   Milliy iqtisodiyotda turizm hissasini ijtimoiy-iqtisodiy ko‘rsatkichlari bo‘yicha aniqlash;
   
4. 
   Turizmning milliy iqtisodiyotga qo‘shadigan «hissasi»ni rivojlantirish chora-tadbirlarini ishlab chiqish.
   

Supervision.(Nazorat).⁴³ Uy oldi nazoratidan asosan katta menejer tomonidan uning navbatchiligida amalga oshiriladi.Boshqaruv ishtirokiga ega bo’lish ahamiyati bo’rttirib ko’rsatila olinmaydi.Ishchilarning fikridan bu muhim va u shuningdek xaridorlarni yaxshiroq ishonch bilan ta’minlaydi.Ovqat paytida mehmonlarga yaxshi xizmat ko’rsatilyotganiga ishonch hosil qilish uchun ko’pchilik menejerlardan uy oldi nazarotiga vaqtining ko’pchiligini ajratishi kutilinadi (garchi yetarlicha e’tibor uyning orqa qismiga to’lanishiga qaramasdan).
Menejer mehmonlar bilan salomlashish va gaplashish vazifalarini bajaradi. Bu ma’noda,mehmonlarga kimni hurmat qilinishi muhimligi uchun menejerdan ijtimoiy odam bo’lishi kutiladi- va shundagina ular ,, Men bu yerdagi menejerni bilaman” deya oladi. Bir xil vaqtda, u shikoyatlarni ko’radi, ishchilarning mashg’ulotini kuzatadi va umuman ishlash tarsi sifatini baholaydi. Ba’zi holatlarda menejer ko’proq vaqtni uyning orqasiga sarflash zarur deb topadi. Kattaroq ish tarzlarida,bosh menejer uyning butun qismi oldida yoki maxsus hududdagi xizmatni boshqarish uchun ovqatlaish xonasi mmenejeriga javobgarlikni bo’lib beradi.Ko’pgina ish yuritish tarzlarida, mezbonning ishi xona yoki xona ichidagi xizmat uchun nazorat javobgarlikni o’z ichiga oladi,qaysiki o’zi javobgar bo’lgan. Nazorat qilish xizmatiga qo’shimcha ravishda, uy oldi menejerlari tozalik uyushmasi va kassachilarning nazorati va restorandagi ochilish va yopilish ish tartibi javobgarligiga ham ega. Ochish va yopish majburiyati ba’zan boshliq ishchi tomonidan boshqariladi.
Ko’p holatlarda xuddi zavodga o’xshab uyning orqa qismida 2ta xilma xillik bo’lishi mumkin. Ba’zi zavodlar haqiqatan assembleya zavodlardir. Boshqalari noyob materiallardan tovarlar ishlab chiqaradi. Restoranlar haqida o’xshash xislatlar ham bo’lishi mumkin. Ba’zilari haqiqatan ham assembleya ish tarzidir, qayerdagi oshxona ishchisi tomonidan ovqat tugatiladi va tarelkaga joylashtiriladi. Ko’p tayyor ovqatdan foydalanish, masalan portsiya bifshteks yoki sendvich ya’ni QSR sifatida -bu ish tarzidan to’g’ri. Boshqa holatlarda, mahsulot haqiqatan ham binolarda ishlab chiqariladi. Uy orqa qisimining asosiy javobgarligi mehmonlarga yetkaziladigan ovqat sifatini baholash. Nafaqat bu ovqat ta’mini: balki ovqat xavfsizligi, sanitariya, ovqat bahosi nazorati va hokazo, shuningdek uy orqa qismining asosiy javobgarligi. Chunki chaqqon ,vaqtida xizmat ovqatni oshxonadan vaqtida yetkazib olib borish, suningdek oshxonaning asosiy javobgarligi xizmatga hurmat bilan qarash.
Oziq-ovqat mahsulotlati uyning orqa qismida boshqalaridan ustun ish bo’lib bajariladi.Odatda sifati va bahosini nazorat qilish parallel harakatdir. Boshqa holatlarda, standartlashgan reseptlar va ehtiyotkorona o’yllangan ish jarayoni ovqatni to’g’ri ingredient bilan ta’minlaydi, shuningdek sifati va narxiga ham ishonch hosil qilinadi. Bahoni nazorat qilishning muhim jihati bu portsion nazoratdir. Sendvich uchun 2 untsiya, hamburger uchun esa 2,5 untsiya belgilangan.
Garchi portsiya butun og’irligi faqat 5 untsiya bo’lishiga qaramasdan, 25 % qo’shimcha go’sht bo’ladi va bu bahoni 20 % oshishiga olib keladi. Portsiya nazoratini shuningdek foydali jihati ham bor. Ikkita mehmonni baliq buyurishi taxmin qilinadi va 8 untsiya portsiya rejalashtiriladi.Bir odam 7 untsiya portsiya qabl qiladi va boshqasi 9 untsiya portsiyani qabl qiladi. Garchi o’rtach bir xil bo’lishiga qaramasdan, baho natija bermasligi mumkin, mehmonlar farqni payqayotgandek tuyuladi. Portsiyalar mehmonlar har tashrif buyurganda bir xil bo’lishi kerak va ular har bir mehmon uchun bir xil bo’lishi kerak.Aytishga hojat yo’q, nazorat baholarida bor aniq ta’sir restoranning foydaliligida. Idish yuvish va qozon yuvish mahortli ish emas, ammo ular albatta ish uvhun muhim.Restoranda ishlayotgan har bir odam ovqat o’tasida idishlarni qoldirmasdan tozalaydi yoki kuchli tayyorlav davrida qozonlarni testdan o’tkazishadi. Ishchilar nazoratni baholaydi, shuningdek idishlarni yuvishni rejalashtirish muhim elementdir.
Chunki kir yuvish kukuni restoranlar katta miqdorda foydalanadigan iste’mol buyumidir.Sifat darajasi faqat ishchilarning namoyishiga bog’liq emas, balki suv temperaturasi va sovun muammolarini inobatga olish mutlaqo muhim. Uyning oldi qismida ham orqasida ham tozalash ishi muhim, chunki bu aiqrog’i sanitaryaga bog’liq, asosan uyni orqa qismini tozalash juda ham muhim.Garchi ko’pchilik ishchilar kun davomida tozalashiga qaramasdan , tunda restoran yopilgandan keyin ham yana bir bor tozalashadi.