Amali psixologiya yo’nalishi (sirtqi) 1-kurs 213-gurux talabasi Taxirova Gulfiyaning Psixologiya tarixi fanidan oraliq nazorati uchun tayyorlagan taqdimoti
Mavzu:Tug’ma va individual hatti-harakat.
Mavzu:Tug’ma va individual hatti-harakat.
Reja:
1.Tug’ma hatti-harakatlar.
2.Reflleks.
3.Individual hatti-harakatlar.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
Harakat-faoliyatning joriy muayyan vazifani bajarishga yo’naltirilgan nisbatan tugallangan qismi hisoblanadi.
Harakat-faoliyatning joriy muayyan vazifani bajarishga yo’naltirilgan nisbatan tugallangan qismi hisoblanadi.
Tug’ma hatti-harakatlar bu organizmda genetik jixatdan dasturlashtirilgan xatti-harakat bo’lib,hech qanday oldingi tajribasiz signalga javoban to’g’ridan amalga oshiriladi.
Muhit doim o’zgarib turadi va shuning uchun tug’ma tassurotlarning genetik tarzda programmalashtirilgan tarzda yoyilishiga to’sqinlik qilishi mumkin.Hayot kechirish jarayonida tug’ma reaksiyalarga nisbatan yangi ancha harakatchan reaksiya shakllari shartli refleksllar paydo bo’ladi.
Muhit doim o’zgarib turadi va shuning uchun tug’ma tassurotlarning genetik tarzda programmalashtirilgan tarzda yoyilishiga to’sqinlik qilishi mumkin.Hayot kechirish jarayonida tug’ma reaksiyalarga nisbatan yangi ancha harakatchan reaksiya shakllari shartli refleksllar paydo bo’ladi.
Kishining ichki psixik tashqi jismoniy ongli harakati faoliyat “aktus” so’zidan olingan bo’lib harakar degani.
Hayvonlarda faoliyat bo’lmaydi.Ularda harakat mavjud.
Individ rivojlanishining tabiiy shart-sharoitlari,uning jismoniy tuzilish,nerv va ichki sekretsiya bezlari tizimi,jismoniy tuzilishdagi afzalliklari va nuqsonlari uning individual psixologik fazilatlari shakillanishiga jiddiy ta’sir ko’rsatadi. Lekin biologik xuxusiyat kishi shaxsini tarkibiga singib,ijtimoiy omilga aylanib qoladi va keyinchalik ijtimoiy shaklda (psixologik jihatdan) mavjud bo’ladi. Jumladan, miya patologiyasi individda,uning tuzilishida ,uning biologik jihatlari bilan bog’liq,lekin shaxsiy belgilari hiisobllanmish individual psixologik xislatlarni keltirib chiqaradi
Individ rivojlanishining tabiiy shart-sharoitlari,uning jismoniy tuzilish,nerv va ichki sekretsiya bezlari tizimi,jismoniy tuzilishdagi afzalliklari va nuqsonlari uning individual psixologik fazilatlari shakillanishiga jiddiy ta’sir ko’rsatadi. Lekin biologik xuxusiyat kishi shaxsini tarkibiga singib,ijtimoiy omilga aylanib qoladi va keyinchalik ijtimoiy shaklda (psixologik jihatdan) mavjud bo’ladi. Jumladan, miya patologiyasi individda,uning tuzilishida ,uning biologik jihatlari bilan bog’liq,lekin shaxsiy belgilari hiisobllanmish individual psixologik xislatlarni keltirib chiqaradi
Shartli hatti-harakatlar
Shartli hatti-harakatlar
Shartli htti-harakatlar assotsiativ o’rganishning natijasi bo’lib,quyidagi 2 shaklda uchraydi:klassik chiniqish va operativ chiniqish.
Klassik chiniqish.
Klassik chiniqishda bir sitimul bian bog’liq bo’lgan javob,ikkinchi sitimul bilan ham bog’liq bo’ladi.Klassik chiniqishning eng mashxur namunasi Ivan Pavlovning tajribasi:bu tajribada,ilgarigi ovqat bilan o’zaro bog’liqlik borligi sababli,qo’ng’iroq tovushini eshitgan itlarda so’lak ajrala boshlagan
Instinklar hayvonlar harakatining murakkab shakli hisoblanadi.Masalan:qushlarning in yasashda cho’p loy tanlashi, o’rgimchaklarning to’qish sa’nati.Bundan tashqari asalarilarda bir biriga xabar berish qobiliyati mavjud.
Instinklar hayvonlar harakatining murakkab shakli hisoblanadi.Masalan:qushlarning in yasashda cho’p loy tanlashi, o’rgimchaklarning to’qish sa’nati.Bundan tashqari asalarilarda bir biriga xabar berish qobiliyati mavjud.
Rus zoopsixologi Vagner(1849-1934) urg’ochi o’rgimchakning nomaqbul bo’lib qolgan xati-harakatlarini kuzatgan.
Hayvonlar hatti-harakatining asosiy tug’ma shakli instinklardir.Instinklar bir qancha shartsiz reflekslardan iborat bo’lgan reflekslar zanjiridir.Instinklar paydo bo’lganini birinchi marta Darvin izohlab berdi.Darvin ta’limotiga ko’ra instinkllar uzoq evolutsion tarraqqiyot jarayonida tashqi muxitga moslashish jarayonida vujudaga keladi.
Hayvonlar hatti-harakatining asosiy tug’ma shakli instinklardir.Instinklar bir qancha shartsiz reflekslardan iborat bo’lgan reflekslar zanjiridir.Instinklar paydo bo’lganini birinchi marta Darvin izohlab berdi.Darvin ta’limotiga ko’ra instinkllar uzoq evolutsion tarraqqiyot jarayonida tashqi muxitga moslashish jarayonida vujudaga keladi.
Instinklar bir qator moslashuv harakatlari tizmasidan iborat.Bir harakatning tugallanishi boshqa harakatni yuzaga keltiradi.Instinktiv harakatlarni yuzaki kuzatganda o’zining maqsadga muvofiq,hatti-harakatlarda maqsadni anglashni uchratmaymiz.Instinklar ma’lum tashqi qo’zgatuvchilarning tasir ko’rsatishiga javob tariqasida yuzaga keladi. Instinktiv hatti-harakat deyarli o’zgarmaydi, lekin bu harakatning bironta muxim qismi o’zgarib qolsa u har gal maqsadga muvofiqligini yo’qotadi.
Foydalanilgan adabiyotlar.
1.Goziev.E.G Psixologiya. UzMU 2004.
2.Andreev O.A. Treniruem svoe vnimanie.Seriya/”Psixologicheskiy praktikum” 2004 - 232 s.
