O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi toshkent tibbiyot akademiyasi

Najas tipi
Najas shakli
1	Alohida qattiq qumaloq shaklda (qiyinchilik bilan ajraladi)
2	Qumaloqlardan iborat kolbasasimon
3	Kolbasasimon qattiq yuzali
4	Kolbasasimon yoki ilonsimon shaklda, silliq, yumshoq yuzali
5	Chegarasi aniq yumshoq sharchalar (yengil ajraladi)
6	Yumshoq qumaloqlar noaniq chegarali (bo’tqasimon)
7	Suvli najas qattiq qumaloqlarsiz (faqat suyuq axlat)

Axlat rangi unda o’t pigmentlariga bog’liq. Agar o’t kislotalari ichakka tushmagan bulsa axlat kul rangda bo’ladi. Shuningdek axlat rangi iste’mol qilingan ovqat va dori vositalariga ham bog’liq.

Axlat rangi

Axlat rangi	Sabablari
To’q-jigar rang	Aralash ovqatlda (normal axlat)
qoramtir-jigar rang	Go’shtli ovqat
och-jigar rang	O’simliklardan iborat taom
jigar rang-qizil	O’zgarmagan qon, fenolftalein, qizil lavlagi, kakao
Qora	O’zgargan qon ( hazm qilish tizimi yuqori qismidan qon ketishi), vismut preparatlari, faollashtirilgan ko’mir, ko’p miqdorda jigar, qoraqat, qizil vino iste’mol qilganda
Yashil-qora	Temir preparatlari
Yashil	Kuchaygan peristaltikada bilirubin va biliverdin, sabzavotli parhezda
Tilla rang-sariq	O’zgarmagan bilirubin (ko’krak yoshdagi bolalarda)
Olov rang-och-sariq	Sutli va sut mahsulotli parhezda
Oq yoki kul rang-oq	Gepatit va o’t yo’llari obstruksiyasida (bekilib qolishi)

0. 
   
1. 
   Xаzm а'zolаri kаsаlliklаri bilаn og'rigаn bеmorlаrdа turli tumаn shikoyаtlаr kuzаtilаdi. Ayniqsа qorin sohаsidа og'riq, ko'ngil аynаshi, qаytqilish, o'qchish, jig'ildon qаynаshi, ishtаxаning buzilishi, qаbziyаt, diаrеyа, mеtеorizm vа boshqа simptomlаr tеz tеz kuzаtilаdi.
   
2. 
   1. Qorin bo`shlig`i organlarining hayotga xavf solmaydigan kasalliklari. Bunda «yengil» - bemor chiday olagigan og`riq bo`lib u bemorning umumiy holatining buzilishiga olib kelmaydi; yuqori gaz hosil qilish (meteorizm),ko`ngil aynishi kuzatilishi mumkin. Odatda, bemor bu buzilishlarning sabablarini ayta oladi (ko`p ovqatlanish, alkogolni ko`p iste`mol qilish, parhezning buzilishi). Bunda yuqori harorat va suyuq ich ketishi kuzatilmaydi.
   

Bundan tashqari qorindagi o`tkir bo`lmagan og`riqda uni e`tibor bilan kuzatish kerak. Ko`p holatlarda xavfli kasalliklar kichik og`riqli holatlardan boshlanadi, ayniqsa bolalarda, qari kishilarda.
2. Hayot uchun xavfli bo`lgan qorin bo`shlig`i organlari kasalliklari. Qorinda birdan paydo bo`ladigan kuchli og`riq, ko`ngil aynishi, qusish, ich ketmasligi, qorin shishishi, qorin devorining tirishishi bilan birgalikda sodir bo`ladi. Bu holat “o`tkir qorin” termini bilan ataladi.
Qorindagi og`riqlarda og`riq qoldiruvchi, susaytiruvchi moddalar, klizmalar va grelkalarni shifokorlar sababini aniqlamasligiga qadar qo`llab bo`lmaydi, chunki bu diagnostikani qiyinlashtiradi, hattoki kasal holatining yomonlashuviga ham olib kelishi mumkin.
Agarda bemorda qorinda og`riq bo`ladigan bo`lsa zudlik bilan shifokorni chaqirish kerak, bemorni yotqizish va unga suv va ovqat bermaslik kerak.