Oʻzbekistоn rеspublikаsi оliy vа oʻrtа mахsus tа’lim vаzirligi tоshkеnt аrхitеkturа vа qurilish instituti

4.3-rаsm. H - Na-kationitlash chizmasi 
1 - 
H-kationitli filtr; 
2 -
Na-kationitli filtr; 
3 
- dekarbonizator; 
4 - 
ventilator; 
5 
- oraliq bak; 
6 
- nasos; 7 - oltingugurt kislota eritmasi baki; 
8 - 
eritma tuz baki; 
9, 10 - 
suv baklari (1 va 2 
- filtriardagi kationitni yayratish uchun).
 
 
4.4-rаsm. Vodorod kationitli filtrlarning kislota xoʻjalik chizmasi
 
1 - sisterna; 2 - lebyodkali blok; 3 - bak; 4, 7 - ejektor; 5 - liniya (quvurlar); 6 - oʻlchov baki.
Rasmda kislota xoʻjaligi chizmasi keltirilgan. Temir yoʻl bilan olib kelingan 
oʻtkir sulfat kislotasi sisternadan blok yordamida Issiqlik ishlab chiqarish 
uskunasining kislota saqlaydigan bakiga boʻshatiladi. Bakdan ejektor (vakuum 
soʻrgʻich) yordamida sifon orqali sarf oʻlchaydigan oʻlchov bakiga uzatiladi. Bu 
idishdan ejektor yordamida tortib olinib, 1-1,5% u eritma holigacha suyultirilib, 
bakdan soʻng regeneratsiya qilinadigan filtrlarga yuboriladi. 
Oʻlchov bakining hajmi odatda bir yoki bir necha filtrlarni regeneratsiya 
qilish uchun sarflanadigan kislota miqdoriga moʻljallangan boʻladi. Kislota 
eritmasining konsentratsiyasi maxsus oʻlchov asboblari yordamida nazorat 
qilinadi. Kislota eritmasini suyultirish uchun ejektorga yuborilayotgan suv 
miqdori ventil yordamida boshqariladi. 
Issiqlik ishlab chiqarish uskunalalarida oʻtkir sulfat kislotasi har uch oyga 
yetadigan miqdorda keltiriladi va maxsus isitadigan xonalarga joylashtirilgan 

---

119 
sisternalarda saqlanadi, chunki sulfat kis-lota past haroratda muzlab qolish 
xususiyatiga ega. Agar sisternalar oʻrnatilgan joylami isitish imkoni boʻlmasa, 
sistemalar va kislota yuboruvchi sifon tutatgichlar sirti past haroratli bugʻ yoki suv 
oqimi yordamida qizdiriladi.