O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maхsus ta’lim vazirligi o‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

qismi
Konativ 
qism
Attityud

---

132 
mehmonxonada bo’lishib, ularning deyarli barchasida (bittasidan tashqari) iliq, samimiy 
munosabatning guvohi bo’lishadi. Ma’lumki, o’sha paytlarda irqiy belgi bo’yicha odamlarga tanlab 
munosabatda bo’lishar, xitoyliklar ham sariq tanlilar sifatida kamsitilardi. Lapyer bilan hamroh 
bo’lgan talabalarga munosabat bilan olimga bo’lgan munosabat o’rtasida deyarli farq sezilmadi. 
Sayohat tugagach, Lapyer o’sha barcha mehmonxona egalariga minnatdorchilik xati yozib, yana 
o’sha talabalar bilan borsa, xuddi oldingiday iliq kutib olishlari mumkinligini so’radi. Javob faqat 
128 ta mehmonxona egalaridan keldi, ularning ham bittasida ijobiy javob, 58 %da rad javobi, 
qolganlarida turlicha formalarda noaniq javoblar olindi. Bundan Lapyer shunday xulosaga keldi: 
demak xitoy millatiga mansub shaxslarga nisbatan ijtimoiy ustanovka bilan mehmonxona 
egalarining real xulq-atvorlari o’rtasida farq bo’lib, aslida ustanovka salbiy ekanligi, vaziyatga 
qarab esa, u boshqacha – ijobiy namoyon bo’lganligi aniqlandi. 
Rus olimi 
V.A.Yadov
o’zining 
dispozision
konsepsiyasini yaratib, unda ustanovkalarni to’rt 
bosqich va to’rt tizimli sifatida tasavvur qilgan (29-rasm). 
elementar ustanovkalar
(
set
) – oddiy, kundalik ehtiyojlar asosida ko’pincha ongsiz 
tarzda hosil bo’ladigan ustanovkalar. Ularni o’zgartirish uchun moddiy shart-sharoitlarni va 
odamdagi ehtiyojlar tizimini o’zgartirish kifoya. 
ijtimoiy ustanovkalar
(
attitud
) – ijtimoiy vaziyatlar ta’sirida ijtimoiy obyektlarga 
nisbatan shakllanadigan ustanovkalar. Ularni o’zgartirish uchun ijtimoiy shart-sharoitlar va 
shaxsning ularga nisbatan baho va munosabatlari tizimini o’zgartirish kerak.