O`zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o`rtа mахsus tа’lim vаzirligi nаmаngаn dаvlаt univеrsitеti

Bitiruv-malakaviy ishining tuzilishi va hajmi: 
Ish kirish, ikki asosiy bob, 
xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat bo’lib 62 sahifani tashkil etadi. 

---

8 
1-BOB. 30-yillar adabiy jarayonida o’zbek tarjimachiligi 
O’zbek tarjimachiligi o’tgan asrning 20-yillarda ma’lum bir o’ziga xos 
yo’nalishni ozmi ko’pmi shakllantirgan bo’lsa, 30-yillar adabiy jarayonida barqaror 
o’z o’rniga ega bo’ldi. Tajribali keksa tarjimonlar qatorida adabiyotimizga yosh 
tarjimonlar ham kirib keldi. 
30-yillar... O’zbek adabiyoti uchun eng murakkab, ziddiyatli, ayni chog’da 
yaratish nafasi bilan yo’g’rilgan bir davr edi. Bu yillarga kelib adabiyotimiz nasrda 
ham, she’riyatda ham juda katta yutuqlarni qo’lga kiritdi. Umuman, o’zbek 
adabiyoti tarixida , realizm adabiyoti davri boshlangan edi.
Ma’lumki, har bir yangilikning hayotda qaror topishi, o’z o’rniga, o’z qiyofasiga 
ega bo’lishi osonlikcha ro’yobga chiqmaydi. Xuddi shu ma–’noda ming yillardan 
beri shakllanib kelgan eng yaxshi an’analarni o’z ichiga qamrab olgan yangi tipdagi 
adabiyot osonlikcha shakllanmagan. Adabiyot haqida, shu jumladan tarjima 
adabiyoti xususida fikr yuritilar ekan, adabiy jarayonni hayot taqozosi, turmush 
shart-sharoitlari, qisqasi, davr atmosferasini hisobga olmasdan bu masalaga 
yondashish mumkin emas. 
Tarjima adabiyoti Vatan adabiyotining bir qismi, ya’ni Vatan adabiyotiga 
aylangan ajralmas xazinadir. 30-yillar tarjimachiligiga nazar tashlar ekanmiz, 
tarjima asarlari o’sha davr adabiy jarayonini harakatga keltirgan asosiy kuchga 
aylanganligini ko’ramiz. Bu yillardagi tarjimachilik XIX-XX asrlardan ilgarigi 
tarjimachilikdan keskin farq qiladi. Ma’lumki, ilgari original asar, asosan, 
tarjimonning g’oyaviy niyatiga bo’ysundirilib, ijodiy bir shaklda o’girilardi. Bu hil 
tarjimalar klassik tarjimachilikning asosiy tamoyillaridan edi. Xuddi shu 
tamoyillarning ba’zi bir ko’rinishlari ma’lum bir darajada XX asr 20-yillar 
tarjimachiligida ham aks etgan. Mana shu asarlarning o’ziyoq o’zbek tarjimachiligi 
katta va murakkab bir yo’lni bosib o’tganligidan darak beradi. XX asrning 
30-yillarga kelib adabiyotimizda bo’lganidek tarjimachilikda ham o’zgarishlar sodir 
bo’ldi. Ilgarigidek «ijodiy» yondashishlar, «o’zidan qo’shishlar»ga chek qo’yildi. 
Asl nusxa qay tarzda yaratilgan va qaysi xalqqa mansub bo’lsa buning hammasini 
o’z holicha saqlash tamoyiliga amal qilina bordi. 

---

9