O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mахsus tа’lim vаzirligi buхоrо dаvlаt univеrsitеti filоlоgiya fаkultеti

III.2. Shukur Xolmirzayevning antropoindikatorlardan foydalanish mahorati.
Adib, Shukur Xolmirzayev, hikoyalarida ota, aka, opa, chol, bobo; -boy, -bek, -jon, -xon kabi antropoindikatorlardan unumli foydalangan. O`z navbatida bu antropoindikatorlarni ikki guruhga ajratish mumkin:

1. 
   Qo`shimcha antropoindikatorlar: -jon, -xon,-bek, -xonim, -xo`ja, -xon;
   
2. 
   So`z antropoindikatorlar: ota, aka, chol, bobo, opa.
   

Hikoyalardagi ba’zi misollar orqali yuqorida tilga olingan indikatorlarning asarda ishlatilish vazifasini ochib berishga harakat qilamiz.
Ota. «Jalil ota karaxt tortib qoldi, qayoqdan paydo bo‘ldi bu dard.
Bu indikator hurmat ma’nosini, ya’ni ijodkorning o‘z qahramoniga nisbatan bo‘lgan sof hurmatini ifodalash uchun qo‘llangan. Va o`z navbatida personajning personajga hurmatini ko`rsatish uchun ham qo`llangan:
«Shu, Mo‘min ota bilan qalaysiz?»
Aka. Bu indikator ham hurmat ma’nosini ifodalash uchun qo‘llangan qahramonning qahramonga yoxud ijodkorning qahramoniga bo‘lgan samimiy hurmatini:
«-Ha, paxtalar ham oyoqlab qoldi… Qani, bu yashash qalay endi? – dedi O‘rmon aka»
«Echki shayton bo‘ladi-da, Odil aka». «Qo‘yinglar. Qo‘ldosh aka, siz kattasiz».
«Shokir kelib, Mo`min aka haqida gap boshlaydi».
«Jalil aka deraza tagida yotardi».
«Lekin Tavakkal akaning so`zlarini eshitardim, munosabat ham bidirardim».
«E, Shoyim aka o`zingiz turing».
«Odil aka oldinda shafyorning yonida o`tiribdi».
-bek indikatori esa erkalash va qahramonning yoshligiga ishora sifatida qo‘llanilgan.
«…Gap shundaki, Jalil aka Jalilbek bo‘lib, Orzixo‘ja komandirning otryadida yurganda, bir tun uni o‘choq boshiga chaqirib, Orzixo‘ja shunday dedi:
–Quyun qo‘rboshini bilasan-a?»
Chol, bobo indikatorlari obrazning jamiyatdagi o‘rnini, yoshini ko‘rsatish uchun qo‘llanilgan:
«Jalil chol favqulodda sezib qoldiki, o‘g‘li bilan kelini behad shoshilyapti».
«Mo‘min bobo… grajdan urushining qahramoni».
«Qo`ziboy chol shu oqshom yotib qoldi».