O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta- maxsus ta’lim vazirligi

Geografik tarqalishi. Vatani Janubi-SHarqiy Osiyoning tropik rayonlari. U yovvoyi holda Indoneziyada (Yava, Sumatra va Borneo orollarida), Birmada, Filippinda va SHimoliy-SHarqiy Avstraliyada o‘sadi. Bir yillik o‘simlik sifatida Gruziyaning subtropik tumanlarida o‘stiriladi. O‘simlik qishda oranjereyada saqlanadi. Erta bahorda undan 2 ta bargli novdachalar kirqib olinadi va oranjereyada ko‘chat qilib o‘tqaziladi. May oyida esa bu ko‘chatlar ochiq yerga o‘tqaziladi.
Mahsulotnnng gashqi ko‘rinishi. Tayyor mahsulot quritilgan 2 juft bargli 2 sm uzunlikdagi novdachadan iborat. Bargi cho‘ziq tuxumsimon yoki rombsimon-ellipssimon, o‘tkir uchli, arrasimon qirrali bo‘lib, yuqori tomoni tuksiz, pastki tomoni tukli, uzunlligi 2—5 sm, eni 1,5—2 sm. Barg qo‘ltig‘ida sertuk kurtak bo‘ladi. Mahsulot hidsiz, bir oz achchiq, burishtiruvchi mazasi bor.
Mahsulot namligi 12%, umumiy kuli 12%, qoraygan barglar 2%, 2,5 mm dan yo‘g‘on poyalar 1%, 5 sm dan uzun poyalar 3%, teshigining diametri 1 mm li elakdan o‘tadigan mayda qismi 2%, organik aralashmalar 0,5% va mineral aralashmalar 0,5% dan ko‘p hamda ekstrakg moddalarining miqdori 35% dan kam bo‘lmasligi kerak.
Kimyoviy tarkibi. Mahsulot tarkibida triterpen saponinlar, m- inozit, achchiq ortosifonin glikozidi, 1,5% gacha vino, limon va boshqa kislotalar, 0,2—0,66% efir moyi, 5—6% oshlovchi va boshqa moddalar hamda ko‘p miqdorda kaliy tuzlari bo‘ladi. Saponinlardan birining anglikoni — sapofanin a-amirin ekanligi aniqlandi.
Ishlatilishi. Ortosifon o‘simligining preparati siydik haydovchi vositasi sifatida buyrak (buyrak tosh kasalligi) hamda xoletsistit va yurak glikozidlari bilan birgalikda yurak kon tomiri sistemasining P—SH darajali kasalliklarida ishlatiladi.
Dorivor preparati. Damlama.