O‘zbekiston respublikasi oliy va oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi pedagogik kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tarmoq markazi

Yuzlik konsentrida birinchi bosqich amallarini o‘rgatish metodikasi.


Qo‘shish va ayirishni o‘rgatish quyidagi tartibda olib boriadi:
a) Nol bilan tugaydigan ikki xonali sonlarni qo‘shish va ayirish o‘rganiladi.
Nol bilan tugaydigan ikki xonali sonlarni qo`shish va ayirishni ochib berishda o`quvchilarga bunday sonlarni qo‘shish va ayirish bir xonali sonlarni qo‘shish va ayirishga o‘xshash bajarilishini ko‘rsatish kerak. Masalan, 60 + 20 yig‘lndini topish uchun 6 ta o‘nlikka 2 ta o‘nlikni qo‘shish еtarli, 70—40 ayirmani topish uchun 7 ta o‘nlikdan 4 ta o‘nlikni ayirish еtarli. Bunday yoziladi:
60 + 20 = ? 70— 40 =?
6 o‘nl. + 2 o‘nl. = 8 o‘nl. 7 o‘nl.— 4 o‘nl.= 3 o‘nl.
60 + 20 = 80 70 — 40 =30
b) Ikki amalli ifodalarda amallarni bajarish tartibi, qavslardan foydalanish. Quyidagi ko`rinishdagi qo`shish va ayirishlarni bajarish: 25+3, 30+24, 36—2, 36—20, 42+25, 58—27, 58—28, 58—55, 26+4, 30—4, 38+42, 74+26, 60—24, 100—7, 100—62.
v) 18 ichida bir xonali sonlarni o`nlik orqali o`tib qoshish. Yig`indisi 11, 12, 13,14,15,16,17,18 ga teng bo`lgan ikkita bir xonali sonni qo`shish. Bir xonali sonlarni qo`shish jadvali.
g) 18 ichida bir xonali sonlarni o`nlik orqali o`tib ayirish. Bo`laklab hamda qo`shish va ayirishning umumiy usullari. 11-□, 12-□, 13-□, 14-□, 15-□, 17-□, 18-□ ko`rinishdagi ayirish. Qoshish va ayirish yordamida sonlarni taqqoslash. Ayirish jadvali.
d) 100 konsentrida sonlarni xona orqali o`tib qo`shish va ayirish usullarining asosi sifatida. Sonli ifodalar. 10-(7+2) va 10-7-2 ko`rinishidagi sonli ifodalarni o`qish va taqqoslash.
e) 100 konsentrida sonlarni xonadan o`tib og`zaki va yozma qo`shish hamda ayirish usullari. 38+5, 42-5, 37+48, 37+53, 87+13, 42-15


1-ilova
Mavzu: Yuzlik konsentrida arifmetik amallarni o‘rgatish metodikasi.
Reja:

1. Yuzlik konsentrida arifmetik amallarni o‘rgatishning umumiy metodikasi masalalari.

2. Yuzlik konsentrida birinchi bosqich amallarini o‘rgatish metodikasi.
tayanch tushunchalar: Arifmetika, amal, konsentr, qisqa tushuntirish