O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

M inoralam ing usti tekis qilib ishlangan. Bunday inshootlam i barpo
etishda q o ‘shilm alar bilan birga ganch qorishm asi, giltuproqdan
pishirilgan yapaloq g ‘ishtlar ham da tabiiy toshlar ishlatilgan.
Q orishm a tayyorlashda quruvchilar vulqon shishasi, oq gil
(kaolin)dan keng foydalanganlar. Bunda hayvon q on i, tuxum
sarig‘i, suyak y elim i, shirali m oddalar qorishm alam ing m ustah-
kam ligi va chidam liligini oshiruvchi m oddalar vazifasini o ‘tagan.
Samarqanddagi U lu g‘bek madrasasi, Q o'qondagi X udoyorxon
saroyini qurishda bunday qorishmalar bilan biiga ch a n g-g ‘isht
qorishm a va o h a k -g ‘isht qorishm alaridan iborat betonlar k o ‘p
m iqdorda ishlatilgan.
X IX asm ing oxiri va X X asm ing boshlariga kelib sem ent sanoati
tez taraqqiy eta boshladi.
Sem entning ixtiro qilinishi betón xossalarining yaxshilanishiga,
qurilish texnikasida esa yangi davr ochilishiga olib keladi. Gidrotexnik
in sh o otlar qurish zarurati suvga ch id am li b o 'lg an b o g 'lo v ch i
m oddalar izlashni talab etsa, tem ir-b eton konstruksiyalarining
qurilishda keng ishlatilishi portlandsem entning yangi, tez qotuvchi,
m ustahkam turlarini yaratish ehtiyojini tug‘dirdi. Sem en tn in g
dengiz suvi ta ’sirida buzilishi aniqlangach, bu boradagi tadqiqotlar
natijasida yangi sem ent turi — sulfatga chidam li portlandsem ent
ixtiro qilinadi. Natijada qurilish materiallari ishlab chiqarish bir
n echa marta ortdi. M ahsulotning sifati yaxshilandi, turlari ko'paydi
va yangi texnologik usullar joriy qilindi.
6

---

H ozirgi paytda qurilish m ateriallari ish lab chiqaradigan
korxonalar yuqori unum li mashinalar bilan jihozlangan. Ishlab