O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

dirilib, o c h iq havoda tez sovitiladi. H osil bo'lgan klinker oqish
rangli b o'lib oso n kukunlanadi.
Tajribalarning k o ‘rsatishicha, fosfoangidrid, kaolín ham da
ohaktosh ishtirokida bunday sharoitda kam parchalanadi, chunki
242

---

lining parchalanishiga im kon beruvchi oqsidlar - S i 0 2, A120 3 va
F e 20 3 ohak bilan o ‘zaro reaksiyaga kirishib ketadi.
0 ‘tkazilgan tajribalar faolligi va suvga bardoshliligi yuqori
b o ‘lgan, ohagi yuvilib, yuzasiga chiqm ay qotadigan oq (manzarali)
sulfoalyum inatsilikat sem ent olish im konini tasdiqladi.
L a b o ra to riy a d a o ‘tk a z ilg a n ta jrib a la rn in g n a tija la ri o q
portlandsement ishlab chiqaradigan Angren zavodida sinab ko‘rildi.
Bunda zavodda ishlatilayotgan kaolin gili 14%, ohaktosh 42% va
fosfogips 44% xom ashyo m ateriali b o ‘lib hisoblanadi. Aralashma
kalsiy sulfosilikat, sulfoalyum inat va ortiqcha m iqdordagi C a S 0 4
birmuncha miqdorda C4A F hosil bo‘lishini ko'zda tutib tayyoriangan.
Fosforli o ‘g ‘itlar sanoatining qo'shim cha m ahsuloti — fosfogips
m axsus m ablag‘ va foydalanish sarf-xarajatlari talab qilm aydi,
uning dispersligi ohaktosh uchun zarur jarayon hisoblangan m ay-
dalash zaruratini bartaraf etadi. Bu esa elektr energiyasini k o ‘p
m iqdorda tejashga im k o n beradi va aralashm a xom ash yosin i
tayyorlashda m aydalovchi jinslar sarfini kamaytiradi, shuningdek,
chiqindilardan foydalanish masalasi ham maqsadga m uvofiq hal
etiladi.
Sinov o'tkazilayotgan vaqtda m aterialni kuydirish harorati
250°C kamaydi va 1250°C ga tenglashdi. Pechning oziqlanishi ancha
ortganiga qaramay, xom ashyo aralashmasi m e ’yorida va ohakning