O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

chiqarilm oqda. Ularning bir sutkalik ish unum i 400, 800, 1200,
hatto 1800 va 3000 tonnagacha b o ‘ladi. Solishtirm a issiqlik sarfi
5 0 0 0 —6 7 0 0 k J/k g; har bir p e c h u c h u n so lish tir m a elek tr
energiyasi sarfi 2 5 —26 kV t.soat/tonna klinkerni tashkil qiladi.
P ech uch xil tezlikda, ya’ni bir daqiqada 0,5; 0,75 va 1 marta
aylanishi m um kin. Tezlikni elektr yuritgichning aylanishlar sonini
k o ‘paytirish yo kamaytirish bilan o ‘zgartirish m um kin. P ech 4°
gradus qiyalikda o'rnatiladi. U qiya o ‘matilgani uchun aylanganida
material baraban ichida pastga surilib tushadi. Pechning ko‘tarilgan
qismi chang ushlagich kamerasiga kirib turadi. Tashqaridan havo
kirmasligi uchun chang kamerasi bilan baraban orasidagi tirqish
maxsus tuzilmalar bilan zichlanadi. Shlam c h o ‘michli ta’minlagich
yordam ida bachokdan quvur orqali pechga oqib keladi.
Qarama-qarshi tom ondan pechga k o ‘mir changi, chang-havo
yoki gaz-havo aralashmasi bosim ostida purkalanadi. K o‘mir yoki
149

---

gaz qizib turgan bo'shliqqa tushib, p ech boshidan taxm inan 10
m m asofada yonib ketadi. H osil bo‘lgan qizib ketgan tutun gazlarini
p ech oxiriga o'rnatilgan ventilyator barabani bilan surib tashlanadi.
K uydiriladigan m aterial tutun gazlariga qarshi tom onga harakat
q ila d i. Q izib ketgan gazlar yaxshi q izim agan m aterial bilan
uchrashib, unga o ‘z issiqligini beradi va soviy boshlaydi. Natijada
tashqi havo haroratidagi suyuq shlam asta-sekin erib, qovushib,
pishish issiqligi (1450°C ) gacha qiziydi. Q ism an erib qovushib
pishayotgan klinker, ayniqsa pechning aylanm a harakati tufayli
hosil b o ‘lgan klinkerning dum aloq donalari borgan sari zichlashib,