O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

olinadigan va keyin boshqa turli q o ‘shilm alar — katalizatorlar
bilan birgalikda kukun h o lig a ch a m aydalangan m ahsulotdir.
Ko‘shilm alar sifatida ohak, har xil sulfatlar, kuydirilgan d olom it,
a sosiy m aydalan gan d o m n a to sh q o li va b o sh q a bir q an ch a
m ateriallar ishlatiladi.
F osfogip sd an angidrit sem en t olish borasida R .E . S im o -
novskaya, P.F. G ordashevskiy va V.I. Berezovskiy (R ossiya)lar
maxsus tadqiqotlar o'tkazishgan. Ular bog'lovchi m odda qotislrida
katalizatorlar sifatida natriy sulfat va natriy biosulfat, fosfogips
singari m oddalardan foydalanishgan.
Odatda angidrit sem entga faollashtiruvchi m oddalar angidritni
m aydalash vaqtida q o ‘shiladi, shu m oddalardan suvda yaxshi
eriydiganlarini angidrit sem entini suvda qorish vaqtida aralashtirish
m um kin. M azkur b o g ‘lovchi m odda qotishi q o ‘shgidrat hosil
b o‘lishi tufayli ro‘y beradi. Angidrit sem entining suvga boMgan
talabi va suv singdirish qobiliyati asosan un in g qay darajada
maydalanganligiga bog‘liq, m e’yoridagidek quyuq b o ‘lgan qorishma
hosil qilish uchun odatda 30—35% suv q o ‘shiladi.
K am kuydiriladigan gipsli b o g ‘lo v ch i m oddalardan farqli
o ‘laroq, angidrit sem enti qotayotganda hajman kengaym aydi.
M azkur sement gidravlik xususiyatlarga ega emas. U nam havo
muhitida g ‘oyat jadal sur’atda qotadi. Nam lik muhitda dastlabki
qotishdan keyin quruq muhitda ham tobora mustahkamlanaveradi.
57

---

Qotgan bog‘lovchi modda suvda uzoq vaqt turib qolsa, uning mustah-
kam lik darajasi pasayad i, k eyin quruqlik sharoitida angidrit
sem entin ing m ustahkam ligi yana ortaveradi. B ordi-yu angidrit