O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

 konfuzor; 
13—
chang uchun
m o‘ljallangan bunker; 
14—
 sektorli zatvorlar; 
15—
 gaz taqsimlagich-to‘r.

---

IV bob. Portlandsementning qotishi, xossalari
va ishlatUishi
13. Sementning suv bilan birikishi va hosil bo4gan
mahsulotlarning kimyoviy tarkibi
Portlandsement klinker, gips, faol mineral (gidravlik), shuning-
dek, boshqa qo'shilmalar aralashmasidan iborat b olad i. Bu moddalar
p ortlan d sem en tn in g q otish jarayonida va sem en ttosh tarkibiy
tuzilm asining o ‘zgarishida m a’lum darajada ishtirok etadi. A m m o
yuqorida aytib o'tilganidek, portlandsementning sifat ko'rsatkichlari
asosan klinker miqdoriga ko‘ra aniqlanadi. Ko'rsatilgan jarayonlarda
maydalangan klinkeming suv bilan o ‘zaro ta’sir etishi ayniqsa qatta
ahamiyatgaega.
M aydalangan sem ent klinkeri h ech qanday aralashmasiz yoki
qum yoxud qum va shag‘al bilan suvda qorilganda, vaqt o ‘tishi
bilan tishlashib, tobora m ustahkam lana boradigan va tosh sim on
holatga o ‘tadigan sementtoshga, qorishmaga va betonga aylanadigan
plastik xam ir, qorishm a va beton hosil b o ‘ladi.
Y angi hosil b o ‘lgan kim yoviy birikm alam ing tarkibi sem ent-
larning kim yoviy va m ineralogik tarkibiga, shuningdek, reaksiya
ketayotgan m uhitda haroratning o ‘zgarishiga b og‘liq. M a ’lum ki,
oddiy portlandsem entning klinker qismi quyidagi fazalardan iborat
(% hisobida):
A lit C 3S
4 5 - 6 0
B e lit C 2S
2 0 - 3 0
U c h k a lsiy a ly u m in a t C 3A (q ism a n 12 C a 0 7 A l 20 3)
5 - 1 2
C 4A F (a ly u m o fe rrit fazasi)
1 0 - 2 0
S h is h a fazasi
5 - 1 5
C a O (e r k in h o ld a )
0 , 5 - 1
M g O , e r k in v a b o s h q a fa z a la rd a
1 - 5
N a 20 + K 20 ish q o riy fa z a la rd a
0 , 5 - 1