O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

- rasm. Chastotali – parametrik rostlanadigan asinxron elektr yuritma tizimining funksional sxemasi

Chastotali parametrik usul bilan rostlanadigan elektr yuritmalar uzoq vaqt rejimda ishlaydigan va tezlikni sekin o‘zgartiriladigan texnologik qurilmalarda ishlatiladi. Ko‘proq holatlarda ular nasos va ventilyatorlarning rostlanadigan tizimlarida ishlatiladi. Bunday tizimlar shuningdek bir xil turdagi elektr yuritmalar tezliklarini bir vaqtda rostlash talab qilinadigan texnologik qurilmalarda ham ishlatiladi. Bu holatda chastota o‘zgartirgich bu guruh yuritmalar uchun xizmat qiladi.
Rostlash diapazoni 100 :1 va tez – tez yurgazish, to‘xtatish, reverslash amalga oshiriladigan yuqori dinamikali asinxron elektr yuritmalar chastota – tokli boshqaruv tizimli qilib bajariladi. Bunday tizimlarda chastota o‘zgartirgichi tok manbai sifatida ishlaydi. Bu esa TCHO’ turidagi yoki KCHO’ guruhidagi chastota o‘zgartirgichlari orqali amalga oshiriladi. Bunday chastota o‘zgartirgichlar tok
bo‘yicha teskari bog‘lanishga ega bo‘ladi. Rostlash tizimi elektr motordagi berilgan tezlik va yuklamaga mos ravishda stator toki va chastotasi bo‘yicha topshiriq ishlab chiqadi va beradi.
10.20 - rasmda chastota - tokli boshqariladigan elektr yuritma funksional sxemasi berilgan.

18. - rasm. Chastota - tokli boshqariladigan asinxron elektr yuritma funksional sxemasi

Rostlash tizimi ikki kanalli:

• 
  chastota kanali;
  
• 
  stator toki kanali.
  

TCHO’ o‘zgartirgichdagi chiqish chastotasi berilgan tezlikka proporsional ravishda beriladi. Stator toki esa berilgan va xaqiqiy tezliklar orasidagi farqqa qarab beriladi: ω₀₁ – ω= S_abs.
Bu qiymat absolyut sirpanish qyimatini beradi. Absolyut sirpanish rotor tokiga (I₀) taxminan proporsional bo‘ladi. Magnitlanish tokiga (I₀) proporsional bo‘lgan reaktiv tashkil etuvchi 3.6 - rasmdagi singari doimiy bilan qo‘llab turiladi.
Shunday qilib stator toki berilishi quyidagicha bo‘ladi:


I₁₃ = .
Tokning berilishi uchun bu ifoda FO’ funksional o‘zgartirgich bilan shakllantiriladi. FO’ funksional o‘zgartirgichning xarakteristikasi 10.21 - rasmda keltirilgan. Tez ta’sir etishni ko‘tarish maqsadida tok konturi modulli optimumga rostlanadi. Buning uchun TR tok rostlagichi va TD tok datchigiga ega bo‘lgan stator toki bo‘yicha teskari bog‘lanish nazarda tutilgan. Tezlikni taxogenerator yordamida o‘lchanadi.

18.