O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

- rasm. Tranzistorli kuchlanishi invertorli chastotaviy asinxron elektr

yuritma sxemasi

Har bir vaqt paytida anodli va katodli guruhlarda bittadan ventili ishlaydigan tok invertorlaridan farqli ravishda kuchlanish invertorlarida bir vaqtda bir guruhda 2 ta ikkinchi guruhda bitta ventilning ishlashi maqsadga muvofiq. Bunda har bir ventilning ishlash vaqti π ni tashkil qiladi. Aytaylik qaysidir vaqtda VT1, VT2 va VT6 tranzistorli kalitlar ishlayapti. Unda tok motorning har uchala fazasidan o‘tadi va u kuchlanishning 2/3 qismi «A» fazaga va parallel ulangan «B» va «C» fazaga qo‘yiladi (6.13- rasmga qarang). VT6 kalit yopilishi bilan va VT3 kalitining yoqilishi bilan «B» fazadagi tok birdaniga o‘zgara olmaydi va VD3 diodi orqali C kondensatorga tutashadi. Bu bilan motor chulg‘amlari va C kondensator orasidagi reaktiv quvvat aylanmasi ta’minlanadi. VT4 kaliti yoqilgandan keyin tok parallel ulangan «A» , «C» fazalari va «B» faza orqali oqib o‘tadi. Motor chulg‘amiga qo‘yiladigan chiziqli faza kuchlanishi 6.13 - rasmda ko‘rsatilgan shaklga ega bo‘ladi.

9. - rasm. 1- 6 – kalitlar ishlashi diagrammasi hamda liniya va faza

kuchlanishi egri chiziqlari

Kerakli chiqish chastotasi invertor ventillarini qayta ulanish chastotasi bilan aniqlanadi va chastotani rostlash kanali orqali beriladi. Chiqish kuchlanishini rostlash ikki xil usul bilan bajariladi:

1. 
   Invertor kirishida boshqariladigan to‘g‘irlagichni qo‘llash bilan, uning yordamida U_d kattaligi rostlanadi;
   
2. 
   Kengli – impulsli rostlash usulini qo‘llash yo‘li bilan (invertor ventillari yordamida); bu holatda kiruvchi to‘g‘irlagich boshqarilmaydigan bo‘lishi mumkin.
   

Birinchi usul ikkita kamchilikka ega: chiqish kuchlanishining pog‘onali shaklga egaligi (6.13 - rasmga qarang) va o‘zgartirgich quvvat koeffitsientining pastligi.
Ikkinchi usul zamonaviyroq hisoblanadi. Rostlashning keng impulsli usulida davr uchun nafaqat kuchlanishning o‘rtacha qiymatini rostlash, balki chiqish kuchlanishi shaklini taxrir qilish (o‘zgartirish) mumkin. Bunday rostlash keng – impulsli modullashtirish (KIM) deyiladi. U o‘z navbatida keng – impulsli rostlash prinsipiga asoslangan (5.4 BOB). Sinusoidal kuchlanishni keng impulsli modullash prinsipi 6.14 - rasmda berilgan.

9.