O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

- rasm. SKAT sxemasi

Qo‘zg‘atish chulg‘amiga bir fazali o‘zgaruvchan kuchlanish beriladi. Chulg‘amdagi tok magnit siklini xosil qiladi, bu oqim esa ikkilamchi chulg‘amda E.YU.K. ni vujudga keltiradi: Bu E.YU.K. QCH 1 chulg‘amida sinusga proporsional, QCH 2 chulg‘amida esa rator o‘qining statori o‘qiga nisbatan burilish burchagi kosinusiga proparsional bo‘ladi. Analog – raqamli o‘zgartirgichdan foydalanish o‘lchash chulg‘amlaridagi kuchlanishni raqamli kodga o‘zgartirish mumkun.
Bunday prinsiplar asoslangan asboblar- induktosinlar, chiziqli siljishlarini o‘lchash uchun ishlatiladi. Burilish burchagini o‘lchash moslamasiga selsinlar ham kiradi. Ular statorda bitta qo‘zg‘atish chulg‘ami va rotorda uchta faza chulg‘amlariga ega. Rotor chulg‘amlaridan olingan kuchlanish selsinning burilish burchagiga proporsional bo‘ladi selsinlar shuningdek, kuzatuvchi elektr yuritmalarda beriluvchi burilish burchagi bilan bajaruvchi organning burilish burchagi farqlash uchun ham ishlatiladi.
Yuritmalarni avtomatlashtirish tizimlarida holatni belgilovchi datchiklar keng ko‘lamda ishlatiladi. Ular mashina ishchi organinning aniq holatini belgilaydi. Bular yo‘lakli va cheklovchi o‘chirgichlardir. Cheklovchi o‘chirgichlar ishchi organining cheklangan zona chegarasidan tashqariga chiqib ketishini cheklaydi. Masalan, yuk ko‘tarish mexanizmlaridagi yukni ko‘tarish balandligini cheklovchi chegara. Yo‘lakli va cheklovchi o‘chirgichlar shuningdek, turli blokirovkalarni amalga oshirish uchun ishlatiladi, eshiklari ochilganda, ta’minotning to‘xtatilishi.
Yo‘lkaviy va cheklovchi o‘chirgichlar kontakli va kontaksiz turlarida bo‘ladi. Kontaktli o‘chirgichlarda kontaktni ulash va uzish qaytargich prujinali richagli yoki bosiluvchi yuritma vositasida amalga oshiriladi.
Kontaktsiz yo‘lkaviy o‘chirgichlardan keng tarqalgani induksion o‘chirgichdir. Bunday o‘chirgichlarning ishlash prinsipi 9.6 - rasmda ko‘rsatilgan.

4.