O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

- rasm. Yuklama bo‘yicha qo‘zg‘atuvchi ta’sir ettirilgandagi mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok motorining strukturaviy sxemasi

Agar motor valiga yuklamani xech qanday qonuniyatsiz ixtiyoriy tarzda va ixtiyoriy vaqtda berilsa, ya’ni statik moment M_q = CI_s bo‘lsa, motor tezligi kamaya boshlaydi, yakor E.YU.K.i ham pasaya boradi, natijada yakor zanjirida tok o‘sishi boshlanadi (8.9 - rasm).
I_ya = .

7. - rasm. Yuklama qo‘yilgandagi tok va tezlikning o‘tish xarakteristikalari

Agar yakor zanjirining induktivligi katta bo‘lsa (vaqt doimiysi T_ya>1/4T_M), unda tokning o‘sishi tezlik pasayishi tempidan ortda qoladi va tezlik yangi o‘rnatilgan qiymatgacha pasayganda ω_turg = ω₀ – Δω_q = ω₀ – M_q /β, yakor toki motor momenti qarshilik momentiga (M_q) teng bo‘ladigan I_c qiymatiga ham etmaydi. Shuning uchun tezlik yakor toki statik qiymatga yetgunga qadar pasayib boradi, undan keyin esa tezlikning o‘sishi boshlanadi va bir qancha tebranishlardan so‘ng o‘rnatilgan qiymatga erishiladi. Shunga e’tibor beramizki, ω = f(t) va
I_ya = f(t) egri chiziqlari tezlikning maksimum va minimum nuqtlari bilan o‘zaro bog‘langan. dω/dt =0 bo‘lganda statik tok chizig‘i bilan tok egri chizig‘i kesishadi.
Agar yakor zanjirining induktivligi katta bo‘lmasa T_ya<1/4T_M, unda yuklama berilgandagi tezlikning pasayish jarayoni monoton xarakterga ega bo‘ladi.
U_ya o‘zgarmas kattalikda bo‘lganda elektr yuritmaning qo‘zg‘atuvchi ta’sir bo‘yicha uzatish funksiyasi quyidagicha bo‘ladi:
W(p) = , (8.27)
M_q Δω
Kasrlarni qisqartirib, quyidagini hosil qilamiz:
W(p) = , (8.28)
M_q Δω
bu yerda, β= C²/R_ya – elektr yuritma mexanik xarakteristikasining bikirligi. (8.28) ifodadan kelib chiqadiki, M_s yuklamasi qo‘yilganda motor tezligi Δω_q
kattalikka kamayadi (r=0) o‘rnatilgan hatolik
Δω_q =
bo‘ladi, ya’ni tezlik pasayishining o‘rnatilgan qiymati (statik hatolik Δω_q) qo‘yilgan moment qiymatiga to‘g‘ri proporsional va elektr yuritma mexanik xarakteristikasi birligiga teskari proporsional bo‘ladi.

7.