O`zbekiston respublikasi oliy ta’lim vazirligi universiteti

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM VAZIRLIGI



________________________________________UNIVERSITETI
__________________________________________FAKULTETI
____________________________________GURUH TALABASI
_________________________________________________NING
_____________________________FANIDAN TAYYORLAGAN


KURS ISHI
MAVZU: Imom Buxoriy to`plagan hadislarining bugungi kundagi ma`rifiy ahamiyati

Bajardi:

Qabul qildi:

_________________-2022

Mundarija

Lazerdan oldin 8
Ruby Laser 8
Gordon Gould - lazer 9
Gazli lazer 9
Robert Hall - Semiconductor qarshi lazer 9
Kumar Patel - karbon dioksidli lazer 9
Hildreth "Hal" Walker - Laser Telemetry 10
Ko'zlar va eksimer lazer uchun jarrohlik 10
Steven Trokel 10
2.3.Gaz lazerining turlari 21
Kimyoviy lazerlar 22
Eksimer lazerlari 22
Ion lazerlari 23
Metall-bug 'lazerlari 23

KIRISH
Gaz lazer — aktiv (faol) muhiti gazlar, bugʻlar va ularning aralashmalari (SOg Ar, He+Ne aralashmasi va b.) dan iborat boʻlgan lazer. G. l.larining nurlanishi oʻta monoxromatik va yoyilish burchagi oʻta kichik boʻladi. Lazer spektroskopiyasida, golografiya, lazer texnologiyasi, materiallarga ishlov berish, tibbiyot va b. sohalarda chastotalar reperi (belgisi) sifatida qoʻllaniladi Lazerlar nafaqat ular yaratgan nurlanishning xususiyatlari, balki tashqi ko'rinishi, o'lchamlari, dizayn xususiyatlari bilan ham farqlanadi. Lazerlarni ajratish (faol element bilan) : -Solid State-silindrsimon shakldagi Kristal yoki shisha rod; - - gaz-maxsus tanlangan gaz aralashmasi bo'lgan muhrlangan shisha quvur; -- maxsus suyuqlik bilan suyuqlik.
Gaz tushirish lazer - chiqarish gaz aralashmalari (aralashmasi bosimi 1-10mm Sim.u) mustaqil elektr oqimi bilan hayajonlangan. Gaz chiqarish lazerlarining uchta guruhi mavjud: ishlab chiqariladigan radiatsiya erkin ionlarning energiya darajalari ("ion lazerlari"atamasi qo'llaniladi) o'rtasidagi o'tishlarda tug'ilgan lazerlar. lazerlar erkin atomlar darajalari orasidagi o'tishlarda hosil bo'ladi;molekulalar darajalari (molekulyar lazerlar deb ataladigan) orasidagi o'tishlarda hosil bo'lgan lazerlar. Ko'p sonli gaz deşarj lazerlaridan uchtasi ajralib turadi: geliy-neon (atomlardagi o'tishlarda hosil bo'lgan lazerning misoli sifatida), argon (ion lazer) va CO2 lazer (molekulyar lazer)
azer ishining jismoniy asoslari majburiy (indikatsiyalangan) radiatsiya fenomeni hisoblanadi.gonovy (ion lazer) va CO2 lazer (molekulyar lazer) Hodisaning mohiyati: atomning energiyasi radiatsiyadan oldin va keyin atom darajasining energiyasidagi farqga teng bo'lsa, atom boshqa foton ta'sirida fotonni chiqarib yuborishi mumkin;shu bilan birga, chiqarilgan foton radiatsiyaga olib keladigan fotonga mos keladi (uning " aniq nusxasi»); nurning kuchayishi mavjud. Bu hodisa tarqaladigan fotonlarning tasodifiy tarqalish yo'nalishlari, polarizatsiya va fazaga ega bo'lgan spontan nurlanishdan farq qiladi. Geliy-neon lazer. Markazdagi yorqin nur aslida lazer nuri emas, balki neon chiroqlarida bo'lgani kabi, porlashni keltirib chiqaradigan elektr oqimi. Nur o'ngdagi ekranga yorqin qizil nuqta shaklida prognoz qilinadi.
 Hayajonlangan atomning tasodifiy foton bilan indikatsiyalangan nurlanishini chaqirish ehtimoli ushbu fotonni kutilmagan holatda bo'lgan atom tomonidan so'rilish ehtimoli bilan tengdir. Shuning uchun, yorug'likni kuchaytirish uchun, atrof-muhitdagi qo'zg'aluvchan atomlar kutilmagan narsalardan ko'proq bo'lishi kerak. Termodinamik muvozanat holatida bu holat bajarilmaydi, shuning uchun faol lazer muhitini (optik, elektr, kimyoviy va boshqalar) nasosning turli tizimlari qo'llaniladi. Faol lazer muhiti optik rezonatorga joylashtiriladi.
Eng oddiy holatda, u ikkita nometall bo'lib, ulardan biri shaffof - lazer nurlari qisman rezonatordan chiqadi. Ko'zgulardan aks ettirilgan radiatsiya nurlari rezonator orqali bir necha marta o'tib, unda induktsiya qilingan o'tishlarni keltirib chiqaradi. Radiatsiya ham doimiy, ham zarba bo'lishi mumkin. Shu bilan birga, tez o'chirish va fikr-mulohazalarni yoqish va shu bilan impuls davrini kamaytirish uchun turli xil asboblardan foydalanib, juda yuqori quvvatli radiatsiya (ulkan impulslar deb ataladi) yaratish uchun sharoit yaratish mumkin. 1-faol muhit; 2-lazer nasos energiyasi; 3-shaffof oyna; 4-shaffof oyna; 5-lazer nuri.
Faol muhit hozirgi vaqtda barcha agregat moddalar lazer ish muhiti sifatida ishlatiladi: qattiq, suyuq, gazsimon va hatto plazma. 1. Oddiy holatda, hayajonlangan energiya darajasida bo'lgan atomlarning soni Boltzmanning taqsimlanishi bilan belgilanadi: energiya e bilan hayajonlangan holatda bo'lgan atomlar soni, N 0 - asosiy holatdagi atomlar soni, K-Boltzman sobit, t-muhit harorati. 2. Moddalar orqali o'tadigan elektromagnit to'lqin atomlarni qo'zg'atish uchun energiyasini iste'mol qiladi. Shu bilan birga, radiatsiya intensivligi Bugerning qonuniga muvofiq tushadi: l 0 - boshlang'ich intensivligi, I l -nurlanish intensivligi, moddaning masofa l o'tgan, a 1 -modda yutilish koeffitsienti. 3. Agar hayajonlangan atomlarning soni kutilmagan atomlardan kattaroq bo'lsa, majburiy radiatsiya aktlari emlovdan ustun turadi va radiatsiya qonun bilan kuchayadi (naz. aholi inversiyasi): a 2 - kvant daromad omili Haqiqiy lazerlarda daromad keladigan energiya miqdori rezonatorda yo'qolgan energiya qiymatiga teng bo'lgunga qadar sodir bo'ladi. Bu yo'qotishlar energiya nasos faqat uning isitish, shuningdek, boshqa omillar mavjudligi (tarqalishi, iflosliklarni singishi, Ko'zgularni aks neidealnost, atrof-muhit uchun foydali va kiruvchi nurlanish, va hokazo) uchun ketadi, shundan keyin ish moddalar metastabil darajasini to'ldirish bilan bog'liq.
 Lazerlarning turlari Luminesans qattiq muhitlarda (dielektrik kristallar va shisha) qattiq davlat lazerlari. Aktivator sifatida Nodir tuproq elementlarining ionlari yoki Fe temir guruhining ionlari keng tarqalgan. Yarim o'tkazgich lazerlari. Rasmiy ravishda, ular ham qattiq holatda, lekin an'anaviy ravishda alohida guruhga ajratiladi, chunki ular boshqa nasos mexanizmiga ega (p-n o'tish yoki heterojen orqali ortiqcha zaryadlovchilarni in'ektsiya qilish, kuchli maydonda elektr parchalanishi, tez elektronlar bilan bombardimon qilish) va kvant o'tishlari ruxsat etilgan energiya zonalari o'rtasida emas, balki alohida energiya darajalari o'rtasida sodir bo'ladi.
Spektroskopiyada, boshqa lazerlarni nasos tizimlarida, shuningdek tibbiyotda qo'llaniladi. Lazer o'tishlari birinchi qo'zg'aluvchan va asosiy elektron sharoitlarning turli salınımlı pastki darajalari o'rtasida amalga oshiriladi. Nasos optik, doimiy va puls rejimida ishlashi mumkin. Asosiy xususiyat- keng diapazonda radiatsiya to'lqin uzunligini qayta qurish qobiliyati. Spektroskopik tadqiqotlarda qo'llaniladi. Gaz lazerlari -faol muhit gazlar va bug ' aralashmasi bo'lgan lazerlar. Ular yuqori quvvat, monoxromatik va nurlanishning tor yo'nalishi bilan ajralib turadi. Uzluksiz va impuls rejimida ishlaydi.
Nasos tizimiga qarab, gaz lazerlari gaz tushirish lazerlariga, optik qo'zg'alish va zaryadlangan zarralar bilan ishlaydigan gaz lazerlariga bo'linadi (masalan, yadro pompalanadigan lazerlar, 80-x boshida raketaga qarshi mudofaa tizimlarini sinovdan o'tkazdi, ammo ular juda ko'p muvaffaqiyatsiz), gazodinamik va kimyoviy lazerlar.