O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim

1-chizma. Jamg’arma va investitsiyalarning foiz stavkasiga bog’liqligi
Birinchi bo’lib milliy fiskal siyosatning o’tkazilishini ta’sirlarini ko’rib chiqaylik. Iqtisodiyotni dastlabki shakllanishida tashqi savdo (Xn = 0) balanslashgan va kapital harakati schyoti nolli qoldiqqa ega bo’ladi, deylik. Unda foiz stavkasi r ni o’zgartirmasdan turib davlat xarajatlarini oshishi (G) va soliqlarni (T) kamayishi milliy jamg’armani (S) S1 dan S2 gacha pasayishiga olib keladi (AV chiziq). Jamg’armaning S1 dan S2 gacha kamayishi kapital harakati schyotining (I - S>0) musbat (ijobiy) qoldiqqa ega ekanligini anglatadi. Shu bilan birga mamlakatga chetdan tashqi investitsiyalarning oqib kirishini taqazo etadi. Kapital xarakati schyotining ijobiy qoldiqqa ega bo’lishi joriy operatsiyalar schyoti (-Xn) ning manfiy (salbiy) qoldiqqa ega bo’lishi orqali muvozanatlashadi.
Agar davlatning dastlabki balanslashgan iqtisodiyotida Xn = 0 va (I-S) =0 bo’lsa va rag’batlantiruvchi fiskal siyosat olib borilsa, bu davlatda kapital xarakati schyoti ijobiy qoldiqqa ega bo’ladi.
(I - S > 0, Xn <0 )
Schyotining (I-S>0) (ijobiy) musbat qoldig’iga ega ekanligini anglatadi. Shu bilan birga mamlakatga chet el investitsiyalarini kirib kelishini taqozo etadi. Kapital harakati schyoti ijobiy qoldiqqa ega bo’lishi joriy operatsiyalar schyoti (-Xn)ning manfiy (salbiy) qoldig’i orqali muvozanatlashadi. Agar davlatning dastlabki balanslashgan iqtisodiyoti Xn =0 va I-S=0 bo’lsa va rag’batlantiruvchi fiskal siyosat olib borilsa,bu davlatda kapital harakati schyoti ijobiy qoldiqqa ega bo’ladi.
(I-S>0, Xn <0)
r
S2 S1 joriy operatsiyalar schyotining defitsiti (-Xn)
r A B
I (r)
S


2-chizma. Davlatning rag’batlantiruvchi fiskal siyosati
Agar chet mamlakatlar rag’batlantiruvchi fiskal siyosat olib borsalar, G-davlat xarajatlari ortib,T-soliqlar qisqarsa, bu xalqaro foiz stavkasi ning oshishiga olib keladi.
Joriy operatsiyalar schyoti(Xn)ning ijobiy saldosi
S
A B r1 I (r)
S