Oʻzbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi oʻzbekiston milliy universitetining jizzax filiali amaliy matematika fakulteti «axborot tizimlari va texnologiyalari»

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI


MIRZO ULUG‘BEK NOMIDAGI
OʻZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETINING JIZZAX FILIALI





AMALIY MATEMATIKA FAKULTETI
« AXBOROT TIZIMLARI VA TEXNOLOGIYALARI » kafedrasi
“KOMPYUTER TARMOQLARI” FANIDAN



KURS ISHI


Mavzu: Proksi serverlar. Windows operatsion tizimida proksi serverlarni sozlash va boshqarish


Bajardi: Axborot tizimlari va texnologiyalari (tarmoqlar va sohalar bo‘yicha)” ta’lim yo‘nalishi 3-kurs __ - guruh talabasi .
Ilmiy rahbar: BABAKULOV B.M
Jizzax – 2023
MUNDARIJA
I BOB. Proksi serverlarning umumiy tasnifi hamda uning ahamiyati………..8
1.1 Proksi-server va uning texnik tomonlari……………...…………………….8
1.2 Proksi-serverlarning turlari…………………………………………………11
II BOB. Windows operatsion tizimida proksi serverlar bilan ishlash………..18
2.1 Proksi-serverni o’rnatish hamda uni sozlash..……………………………..18
2.2 Proksi-serverni ishlash prinsipi va jarayon tasnifi..………………………..18
Xulosa……………………………………………………………………………..21
Foydalaniladigan adabiyotlar…………………………………………………..22


I BOB. Proksi serverlarning umumiy tasnifi hamda uning ahamiyati
1.1. Proksi-server va uning texnik tomonlari.
Ko'pgina internet foydalanuvchilari proksi-server atamasini bir necha marta uchratishgan. Ammo uning kimligini kam odam biladi. Ba'zilar buni tizim ma'murlarining ba'zi bir maxsus shartlari bilan bog'laydilar, boshqalari esa Internet orqali kompyuterlarni buzish uchun proksi-serverlardan foydalanadigan xakerlar bilan bog'lashadi. Proksi-server bu siz va tarmoq resurslari o'rtasida vositachi bo'lib ishlaydigan masofaviy kompyuter. Boshqacha qilib aytadigan bo'lsak, bu ma'lumotlarning har ikki yo'nalishda oqadigan shlyuzidir.
Proksi-server qidiruv server deb ataladi, u orqali foydalanuvchining so'rovi yoki manzil serverining javobi o'tadi. Ushbu ulanish sxemasi barcha tarmoq ishtirokchilariga ma'lum bo'lishi mumkin yoki u yashirin bo'ladi, bu allaqachon foydalanish maqsadi va proksi-server turiga bog'liq. Ushbu texnologiya bir nechta maqsadlarga ega va u ham batafsil ishlashni istagan qiziqarli printsipiga ega. Agar siz uning ishlash tamoyilini oddiy so'zlar bilan tushuntirsangiz, uning oddiy foydalanuvchisi uchun foydali bo'lgan ba'zi bir texnik xususiyatlariga e'tibor berishingiz kerak. Siz kompyuteringizdan uzoq kompyuterga ulanasiz va u proksi sifatida ishlaydi. Unda so'rovlarni qayta ishlash va chiqarish uchun mo'ljallangan maxsus dasturiy ta'minot to'plami o'rnatilgan. Bunda kompyuter sizdan signal oladi va uni so'nggi manbaga uzatadi. Keyin u oxirgi manbadan signal oladi va agar kerak bo'lsa, sizga qaytarib beradi. Shu tufayli, yakuniy manba so'rov qilingan haqiqiy kompyuter nomini bilishi shart emas, faqat proksi-server haqida ma'lumotga ega bo'ladi.
Internetni ko'rib chiqayotganimizda, brauzerimiz birinchi navbatda biz tashrif buyurmoqchi bo'lgan veb-saytga trafikni yo'naltiradigan proksi-serverga ulanadi. Keyin proksi-server veb-saytdan javob oladi va uni bizga qaytarib yuboradi. Bu a da sodir bo'ladi dahshatli tezlik, shunchalik ko'pki, biz jarayonni zo'rg'a aniqlaymiz, chunki Internetga ulanish to'g'ridan-to'g'ri va darhol bo'ladi deb o'ylashimiz mumkin. Ammo bunday emas: proksi-server ishisiz buning iloji bo'lmaydi.
Ba'zi proksi-serverlar (keshlash proksi-serverlari deb ataladi) keshlash qobiliyatiga ega, bu juda qulay. veb-saytga yoki onlayn xizmatga tezroq kirish. Buning sababi, so'rovni yuborish va javobni kutish o'rniga, agar proksi-server oldingi tashrifda tarkibni saqlagan bo'lsa, ulanish tezroq amalga oshiriladi. Xavfsizlik bilan bir qatorda, muammo ham mavjud maxfiylik. Masalan, proksi-server bizga haqiqiy IP-manzilimizni yashirishga va geografik joylashuvimizni yashirishga yordam beradi. Ya'ni, anonim ko'rib chiqish imkoniyatiga ega bo'lish. Proksi-serverlardan yana bir amaliy foydalanish tarmoqni kezishda tarkibni filtrlashdir. Sozlamalaringizga qarab, siz hatto ma'lum bir veb-sahifaga kirishni bloklashingiz mumkin. Agar biz o'ylab ko'rsak, bu funktsiya muhimdir onlayn xavfsizlik, turli sabablarga ko'ra xavfli bo'lishi mumkin bo'lgan kirishlarni bloklash, kiberhujumlar, zararli dasturlar va boshqalar.
FTP proksi-server... FTP tarmoq ma'lumotlarini uzatish protokoli serverlar ichidagi fayllarni uzatish va kataloglarni ko'rish va tahrirlash uchun ularga ulanish imkonini beradi. FTP proksi-serverlari bunday serverlarga moslamalarni yuklash uchun ishlatiladi. CGI biroz VPNga o'xshaydi, lekin u hali ham proksi-server. Uning asosiy maqsadi brauzerda istalgan sahifani dastlabki sozlamalarsiz ochishdir. Agar siz Internetda havolani kiritishingiz kerak bo'lgan anonimizatorni topsangiz va uni bosgan bo'lsangiz, ehtimol bunday manba CGI bilan ishlagan. SMTP, POP3 va IMAP elektron pochta xabarlarini yuborish va qabul qilish uchun pochta mijozlari tomonidan jalb qilingan.
Internetda anonimlik haqida gap ketganda, HTTP proksi-serverlarining uch turi mavjud. Shaffof so'rov yuborgan IP-ni yashirmaydilar va uni yakuniy manbaga taqdim etadilar. Ushbu ko'rinish maxfiylikni ta'minlash uchun mos emas. Anonim staging serveridan foydalanishni aytadi, lekin mijozning IP-manzilini ochmaydi. Bunday holda, anonimlik hali ham to'liq emas, chunki serverga o'zi kirish huquqini topish mumkin bo'ladi. Elita juda ko'p pulga sotib olinadi va maxsus printsip asosida ishlaydi, qachonki oxirgi manba proksi-serverdan foydalanish to'g'risida bilmasa, foydalanuvchining haqiqiy IP-si bir vaqtning o'zida ochilmaydi.

Bu oyna asosiy ishchi oynasi hisoblanadi. Bunda bir nechta amallarni bajarish mumkin. Ma’lumotlar bazasi shakllangan. Ushbu bazaga ma’lumotlarni kiritish, ma’lumotlarni tahrirlash, xodimlarning ish rejimini ko’rish, davomat, oylik maoshlarini va boshqa amallarni bajarish mumkun. Bu oyna foydalanuvchining ikkinchi ishchi oynasi bo‘lib, bu oynada xarajat turini tanlab kunlik xarajatlarni qo’shib borishi mumkin.