O'zbekiston Respublikasi Oliy O’rta Talim Vazirligi

2. ТУРАРЖОЙ УЙЛАРИНИ ТАНЛАШ ВА МАИШИЙ ХИЗМАТ КЎРСАТИШ МУАССАСАЛАРИНИ ҲИСОБЛАШ
Микрорайон аҳолисини тураржой билан таъминлаш учун керакли бўлган уйларни танлаб микрорайон ҳудудига жойлаштириш керак.
Тураржой уйларининг лойиҳа турларини қабул қилинган лойиҳа каталогидан танлаб олинган, бундан ташқари лойиҳачи келажакда қурилиши мумкин бўлган ҳали тасдиқланмаган тураржой уйларининг лойиҳасини танлаб олиши мумкин, аммо шу қабул қилинган лойиҳани қайси ойномадан ёки адабиётдан олган бўлса, фойдаланилган адабиётлар рўйхатига шу ойнома ёки адабиётни ҳам киритиши керак.
Тураржой уйларини танлашда бир хил туркумдаги уйларни танлаш тавсияланади. Микрорайон уйлари иложи борича бир туркумдаги 2-3 хил уйдан қурилиши керак.
Иқтисодий жиҳатдан жуда қулай бўлган тураржой уйлари 4-5 шўъбали (сексияли) уйлардир. Шўъбалар сони кам бўлган уйларни ер ости муҳандислик тармоқлари билан таъминлашда уларнинг узунлиги ўсади ва бу уйларни иситишда қурилиш материалларини сарфлаш харажати кўпаяди. Кўп шўъбали уйлар қурилса (4-5 шўъбадан кўп бўлса) иқтисодий томондан фойдасиз, чунки бу ерда боши очиқ бўлган кўчаларни қуришга тўғри келади ва бундан ташқари нотекис бўлган жойларга бундай кўп шўъбали уйларни горизонталларга кўндаланг қилиб жойлаштиришнинг иложи бўлмай қолади.
Тураржой қурилиш майдонини ҳар хил таркибдаги оилаларни хоналар билан таъминлаш учун биринчи навбатда қаватлар сонини аниқлаш керак. Агарда бинога 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 кишилик оилалар сони қанча хонани ташкил этиши маълум бўлса, унда бизга маълум бўлган аҳолини қанча уйга ва нечта хонали квартирага жойлаштиришни ҳисоблаш мумкин бўлади.
Мисол: Ҳисоблаш қуйидаги тартибда бажарилади (1-жадвал).


3933-ОДАМНИ ХОНАЛАРГА ЖОЙЛАШТИРИШ ВА КВАРТИРАЛАР СОНИНИ АНИҚЛАШИМИЗ МУМКИН.
1-жадвал

Оила сони	Оилалар сони нисбати	Ҳар бир гуруҳ оиладаги одамлар сонининг ҳажми аҳолига нисбати	Ҳар хил таркибдаги оилаларда яшаётган одамларнинг ҳажми сони, одам	Оилалар сони ёки квартиралар сони
2 одам	-	-	-	-
3 одам	20	60	528	176
4 одам	10	40	352	88
5 одам	10	50	440	88
6 одам	20	120	1057	176
7 одам	20	140	1233	176
8 одам	-	-	-	-
9 одам	20	180	1586	176
Жами	100	590	5200	880

Микрорайонда ҳар хил қаватли уйларнинг шўъбалар сонини аниқлаш учун авваламбор “Каталог типовых проектов” деб номланган албомдан 2-3 тадан ҳар хил қаватли уй лойиҳасини танлаб, у ерда жадвалдан шўъба қурилиш майдонини, умумий майдонини ҳамда яшаш учун ажратилган майдон аниқлаб олинади ва қуйидагича шўъбалар сони аниқланади:
N=
бу ерда N – микрорайон аҳолиси сони, одам;
а – яшаш учун ажратилган майдон меъёри, м²;
– бир шўъбада яшаш учун ажратилган майдон сони, м².
Каватлар блок сексийали.
4. Каватли билок сексия
N:210-06

4-К

F_яш =2740,0 м²
F_ку=2240,0м² б×л=13.6-17.4м
F_ум=4840,0м²

N⁴ = =5200*18/274*0,3=10 шўъба

5.Каватли билок сексия

5-К

N:76-050

F_яш=11096,0м² б×л=10.8-24.3 м
F_ку=7011,0 м²
F_ум=17175,0 м²

N⁵_кав=520х*18/548*0,12=19 шуъба; 2та 6 шубали 1та 7 шибали

6.Каватли билок сексия

6-К

N:76-036/1.2

F_яш=1167.0 м²
F_ку=848,0м² б×л=12-36,6 м
F_ум=2878.0 м²

N⁶_кав=5200*18/583.7*0,40=2 шуъба ;

9.Каватли билок сексия

9-К

N:94-044

F_яш=42997м2 м²б×л=12.0-51.0 м
F_ум=73284 м²
F_ку=13361 м²

N_9кав=5200*18/1387*0,45=31 шуъба; 5та 5 шубали, 1та 6 шубали

Микрорайонда ҳар хил қаватли уйларни шўъбалар сони аниқлангандан кейин бу уйларнининг ўртача қавати қуйидагича аниқланади.
= ,
бу ерда: - микрорайонда жойлашган уйлардаги яшаш майдонининг умумий йиғиндиси,м²;
Ф₁, Ф₂, Ф₃, …, Ф₄, ……н қаватли уйларнинг яшаш майдони, м².
∑Ф⁴_яш=Ф_3яш*ҳ_3к=274*10=2740 м²
∑Ф⁵_яш=Ф_3кур*ҳ⁵_к=584*19=11096 м²
∑Ф⁷_яш=Ф_3ум*ҳ⁷_к=583.7*2=1167.4 м²
∑Ф⁹_яш=Ф_4яш*ҳ⁹_к=1387*31=42997 м²
∑Ф⁴_кур=Ф_4ку*ҳ_4к=224*10=2240 м²
∑Ф⁴_ум=Ф_4ум*ҳ_4к=484*10=4840м²

∑Ф_5яш=Ф_5яш*ҳ_5к=584*149=11096 м²

∑Ф_5кур=Ф_5ку*ҳ_5к=369*19=7011 м²
∑Ф_5ум=Ф_5ум*ҳ_5к=925*19=17575м²

∑Ф_9яш=Ф_9яш*ҳ_9к=1387*31=42997м²

∑Ф_9кур=Ф_9ку*ҳ_9к=431*2=13361 м²
∑Ф_9ум=Ф_9ум*ҳ_9к=2264*31=73284 м²
=18270126/2472251=7_{ }
Микрорайонда асосан шу микрорайон аҳолисига хизмат қилувчи муассасаларни жойлаштириш керак.
Бошқа ноҳияларга ҳам хизмат қилувчи бинолар (кино театрлар, универмаглар ва бошқалар) жуда кўп одамлар келиши туфайли микрорайон аҳолисининг яшаш шароити ёмонлашади. Шаҳар режасида микрорайон ҳудуди ноҳия марказига тўғри келиб қолса, аҳолининг яшаш ҳаёти учун шовқин марказининг таъсирини камайтириш ишларини бажариш керак.
Маиший хизмат кўрсатиш муассасаларининг ҳисоби қуйидаги меъёрда олиб борилади (2-жадвал).