О’збекистон республикаси олий ва о’рта махсус та’лим вазирлиги тосҳкент кимйо технологийа институти «Саноат екологияси»


О'з билимини текшириш учун саволлар



Download 6,44 Mb.
bet33/67
Sana23.02.2022
Hajmi6,44 Mb.
#182448
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   67
Bog'liq
ЭКОЛОГИЯ маър. матн кирил., 2011

О'з билимини текшириш учун саволлар:
1. Оқова сувларнинг ифлослик даражаси қандай ко’рсаткичлар орқали аниқланади?
2. Оқова сувлар неча синфга бо'линади?
3. Оқова сувларни тозалаш усуллари қандай синфларга бо'линади?
4. Оқова сувларни йирик дисперс заррачалардан: тозалаш учун қайси усуллар қо’лланилади?


Таянч со'з ва иборалар
Оқова сув, органолептик курсаткич, физик - химявий курсаткич, кислороднинг
кимёвий ва биокимёвий сарфланиши, механик усуллар, физик - кимёвий усуллар, кимёвий усуллар, биокимёвий усуллар, тиндиргич, филтрлар, флотатор.
10- ма’руза
Оқова сУвларни майда дисперсли ва коллоид заррачалардан тозалаш


Режа:
1. Оқова сувларни муаллақ заррачалардан тозалаш усуллари.
2. Оқова сувларни коагуляция ва флокуляция усули билан тозалаш

Оқова сувларни механик усуллар билан тозалаш тозаланувчи сув таркибидаги еримаган минерал ва органик аралашмаларни ажратиб олишда қо’лланилади.


Механик тозалашнинг тадбиқ етилиши, одатда, саноат оқова сувларини физик-кимёвий, кимёвий ва биологик, шунингдек, термик усулларидан бирини қо’ллаб юқори даражада тозалашга еришиш учун бо’ладиган тайёргарчиликдан иборатдир.
Бундай тозалаш оқова сувлар таркибидаги муаллақ моддаларни 9095% гача ажратиб олишда ва органик ифлосланишни (БПКто’лиқ) ко’рсаткичи бо’йича 2025% гача камайтиришни та’минлайди.
Хозирги замон сувни тозаловчи иншоотларида механик усул билан тозалашда турлича катталикка ега бо’лган панжаралар ёрдамида сузиб олиш, қум тутгич, тиндириш ва филтрлаш жараёнларидан ташкил топган. Бундай иншоотларнинг ҳажмий катталиклари ва уларнинг турлари асосан оқова сувларнинг миқдори, таркиби ва хоссаларига, шунингдек сувга кейинги ишлов бериш жараёнларига бог’лиқ бо’лади.
Оқова сувларни янада то’лиқроқ тиндириш жараёнини филтрлаш орқали, я’ни сувни турли хилдаги донадор материаллар (кварсли қум, гранитли шаг’ал, чо’ян қуюв ишларида ҳосил бо’лувчи шлаклар ва бошқалар) қаватидан ёки то’рсимон барабанли филтрлар ёки микрофилтр орқали, катта қувватга ега бо’лган босимли филтрлар ва пенополиуретанли қумларни) чо’ктириш учун қумтутгич, сув сарфиёти ва ундаги кир аралашмаларнинг консентрасиясини бир хилга келтирувчи о’рталаштиргич, еримайдиган аралашмаларнинг ажратиб олиш учун тиндиргичлар, то’лиқроқ тозалашга еришиш учун филтрлар ва ажратиб олинган ифлос аралашмаларни қайта ишловчи қурилма-иншоотлар. Бу қурилмалардан фойдаланиб тозалашни 2 хил вариант билан амалга ошириш мумкин:

  • ушлаб қолинган йирик ифлос аралашмаларни майдалаб, уларни канализасия тармог’ига чиқариб юбориш;

чиқиндиларни махсус идишларда (контейнерларда) зарарсизлантириш учун олиб чиқиш. Жуда ко’п холларда 1- вариант қо’лланилади.

2-расм. Саноат оқова сувларини механик тозалаш схемаси
1-қабул қилувчи камера; 2-айрим майдалагичли ёки майдалагичли панжара о’рнатилган механик панжара; 3-қумтутгич; 4-сув миқдорини о’лчовчи мослама; 5-о’рталаштиргич; 6-тиндиргич; 7-барабансимон то’рлар ва қумли филтрлар ёки фақат каркасли сепилган филтрлар (о’з олдиларига барабансимон то’рлар қуйилишини талаб қилмайдиган қурилмалар); 8-насос стансияси.

Ишлаб чиқариш корхоналарининг сув хо’жалигини берк системасини яратишда иншоотнинг технологик самарадорлигини механик усул билан ошириш жуда зарурдир. Бундай зарурий талабларга турли хилдаги янги конструксияга ега бо’лган ко’п қаватли тиндиргичлар, то’рсимон филтрлар, янги ко’ринишдаги сун’ий донадор то’лдириладиган филтрлар, гидросиклонлар (босимли, босимсиз ва ко’п ярусли) қаноатлантиради. Бундай қурилмали иншоотларни амалда тадбиқ етиш капитал харажатларни 35 мартага ва ишлатиш харажатларини 2040% қисқартиришга, имкон яратади. 2- расмда саноат оқова сувларини механик тозалаш усули таркибига кирувчи асосий қурилмалар схемаси ко’рсатилган: органик ва минерал аралашмалардан ҳосил бо’лган йирик кир аралашмаларни ушлаб қолиш учун панжара, ог’ир минерал аралашмаларни (асосан қумларни) чо’ктириш учун қумтутгич, сув сарфиёти ва ундаги кир аралашмаларнинг консентрасиясини бир хилга келтирувчи о’рталаштиргич, еримайдиган аралашмаларнинг ажратиб олиш учун тиндиргичлар, то’лиқроқ тозалашга еришиш учун филтрлар ва ажратиб олинган ифлос аралашмаларни қайта ишловчи қурилма-иншоотлар. Бу қурилмалардан фойдаланиб тозалашни 2 хил вариант билан амалга ошириш мумкин:



  • ушлаб қолинган йирик ифлос аралашмаларни майдалаб, уларни канализасия тармог’ига чиқариб юбориш;

  • чиқиндиларни махсус идишларда (контейнерларда) зарарсизлантириш учун олиб чиқиш. Жуда ко’п холларда 1- вариант қо’лланилади.

Сузиш усули саноат оқова сувларини самарали тозалашдан олдин, канал ва қувурларни то’либ қолмаслиги, шунингдек, оқова сувлар таркибидаги йирик ифлос аралашмаларни ажратиб олиш мақсадида қо’лланилади. Бу жараённи бажаришда одатда панжара ёки елакдан фойдаланилади.
Панжаралар қо’зг’алувчан, қо’зг’алмас, шунингдек майдалагичлар билан бириктирилган турларга бо’линади. Панжаралар метал найчадан тайерланади ва оқова сувни ҳаракатланиш ё’налишига 60-75о бурчак остида о’рнатилади. Доира кесимли найча кам қаршиликка ега бо’лади, аммо тез ифлосланади, шунинг учун ко’пинча то’г’ри бурчакли найча қо’лланилиб, уларда панжарага сувни кириш томони юмолоқлаштирилади. Панжаралар турли хилда о’рнатилган хаскашлар ердамида тозаланади (расм 5).
Панжараларда оралиқ кенглиги 16-19 мм, найчалар орасида оқова сувнинг ҳаракатланиши тезлиги 0,8-1 м/с деб қабул қилинади.
. Панжара майдалагичлар бир вақтни о’зида хам панжара, хам майдалагич вазифасини бажарувчи агрегатдан иборат бо’либ, майдалагич чиқиндиларини сув таркибидан ажратиб олмасдан майдалайди.
Оқова сувлар таркибидаги о’та майда муаллақ заррачаларни, шунингдек, қимматбахо хом-ашёларни ажратиб олиш учун елаклардан фойдаланилади. Елаклар 2 хил турда бо’лиши мумкин. Барабанли ва маптакли (дискли), барабан туридаги елак бу ёриқлари (туйнукчалари) 0,5-1,0 мм атрофида бо’лган то’рсимон барабандан иборатдир. Барабан айланиш жараёнида оқова сув унинг ички ёки ташқи томонидан филтрланиб тозаланади. Филтрлаш жараёни сувни ичкаридан ёки ташқи томонидан берилишига бог’лиқ.

3-расм. Хаскашли панжара турлари (а-в).
1-панжара; 2-занжир; 3-хаскаш.

Ушлаб қолинган аралашмалар то’рдан сув ёрдамида ювилиб тарновга узатилади. То’рли барабансимон елакларнинг ишлаш қуввати барабаннинг диаметри ва унинг узунлигига, шунингдек, ифлос аралашмаларнинг хусусиятларига бог’лиқ. Бундай елаклар ко’пинча то’қимачилик, қог’оз-селлюлоза ва тери ошлаш саноатларида қо’лланилади.


CҲо’кмага тушмайдиган муаллақ заррачаларнинг диаметрлари турлича бо’лганлиги сабабли, уларнинг фраксияларга бо’лиш мақсадга мувофиқ бо’либ, махсус фраксионаторлар қо’лланилади. Фраксионаторлар 2 қисмли камерадан иборат бо’либ, о’ртада вертикал холатда турувчи то’рсимон металлдан ишланган девор билан ажратилган.
То’рсимон девор туйнукчаларининг диаметри 60-100 мкм бо’либ, соплодан келаётган оқова сув таркибидаги муаллақ заррачалар то’рсимон деворга урилади. Диаметри майда заррачалар туйнукчалар ичидан о’тмайди, 1 чи даг’ал қисмга, заррачалари кичиклари еса 2 қисмга о’тади.

4-rasm. Fraksionator.
1-korpus, 2-truba soplosi, 3-ajratuvchi to’r


Download 6,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   67




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish