O„zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti

11.3.1 Mashinaviy va nomashinoviy loyihalash uslublarining afzalliklari.
Loyihalashda loyihalangan topshiriqlarning uslub va vositalari tanlanadi. Maqsadga yaxshiroq
etishni ta‟minlaydi. Quydagini shunday tushinishimiz mumkin. Minimal vaqtlardan loyihalanishi, minimal xom - ashyo yo„qotilishi, optimal olinadigan loyihalash echimlari. [2 † 4 ]
Muxandislar o„zining loyihalarida hisob, tajriba va sezish – evristik loyihalash uslublarini qo„llaydilar. Sezish va malaka muxandislarga avvalam bor ko„p texnik ob‟ektlarni sintez struturali topshiriqlarni echishda zarur.
Ichki parametrli topshiriqlarni echishda hisob va tajribaviy uslubini aniqlashda katta ahamiyatga ega.
11.3.1.1. Loyihalashning qo„l – hisob uslubi.
Loyihalashning qo„l hisob uslubi faqatgina ahamiyatli parametrlarga yo„llanma beradi.
Qaysilarning faqat kirishida talabi bo„yicha korrektlovchilarni boshqa uslublar yordamida qaraganimizda.
Yo„naltirilgan harakter qo„l hisob natijalari kichik aniqlikdagi qo„l hisob uslublariga bog„liq bo„ladi. Haqiqatdan ham juda og„ir texnik ob‟ektlar jarayonida sistema tengsizligi berilishda yuqori joylashishi, bu tengsizliklar umumiy holda nochiziqli. SHunday qilib elektron sxemalarda o„tkinchi jarayonda oddiy differinsial tengsizlik sistema deb ta‟riflanadi. Qaysilarning ketma – ketligi reaktiv elementlar soniga taxminan teng bo„lsa. O„rta darajali sxemalar uchun integratsiya ketma – ketligi 50 – 500 sistema tengsizligiga teng ekan.
Oddiy differinsial tengsizliklardan sistemani analitik echimini olishimiz uchun qaysi vaqtda agar ketma – ketlik sistemaning ikki va chiziqli tengsizlikdan oshmasin.
Bu misol shuni ko„rsatadiki, qo„l - hisob uslubi qo„llanilishi faqat kerakli oddiylashtirish qo„llaganimizda, olinadigan natijalar yo„naltiruvchi harakterga sabab bo„lishi mumkin. Olib borilgan analizda tanlangan variant ish qila olishi endi qo„l – hisobi yordamida qilib bo„lmaydi. SHuning uchun an‟anaviy yaqinlashuvisiz (EHMni ishlatmasdan) eksperimental uslub qo„llanilishi muqarrar edi, ya‟ni maketlashtirish uslubi. Aynan maketda − fizik modeli − qo„yilgan shartlarda ish qila olish aniqlanar edi, ichki parametrlarni o„zgartirishlar o„tkazish, strukturani qisman o„zgartirish, ob‟ektlarni hususiyatini yaxshilash maqsadida albatta maketda qoida bo„yicha

57

xoxlagan o„zgartirishlar kiritish mumkin emas albatta, chunki o„zgartirish bahosi juda yuqori bo„lganligi uchun. Ko„p hollarda eksperimentlashtirish juda yuqori ierarxik darajalarda mumkin emas − bu erda ishlab chiqish bahosi maketda bor malakali ko„rsatmada ishlab chiqish bahosi va iteratsion jarayonida ko„p karrali ishlab chiqish ko„rsatmalarga rozi bo„lish loyihalanayotgan murakkab sistemalarda mumkin emas. SHuning uchun an‟anaviy yaqinlashuvda optimizatsiya topshiriqlari taxminan echilmas edi. − ixtirochi birinchi ish qila olish variantiga qoniqish hosil qila oldi.