O„zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti

10.2 Loyihalash ob‟ektining ish bajarish funksiyasiga parametrlarning ta‟siri.
Agar bir qancha darajaga ko„ra karalsa, ob‟ektning ishlashiga ta‟sir kiluvchi ichki
parametrlarning ta‟siri katnashmaydi (bu parametrlarning qiymatlari shunchaki, ijobiy bo„lishi muljallanadi), unda ob‟ektning variantlari – bu strukturalar variantlari. SHunday qilib, bu sharoitlardagi ob‟ektning variantlar to„plami sanok to„plami hisoblanadi va berilgan darajada loyihalash bir qancha diskret katorlardan variantni tanlashga o„rnatiladi tabiiy, bunday qaralayotgan ob‟etlar diskret tavsifli ob‟ektlar yoki diskret ob‟ektlar deb ataladi. Agar berilgan darajada qaralayotganda ichki parametrlarning real qiymatlari qatnashsa, unda ob‟ekt uzluksiz tavsifli ob‟ekt yoki uzluksiz ob‟ekt deb ataladi.
Misol uchun diskret ob‟etlar bo„lishi mumkin: bog„lanishlararo trassalashtirish va
modullarni joylashtirish masalalarini echishdagi bosma platalar; raqamli qurilmalarning mantiqiy sxemalari; marshrutlarni ishlashdagi metallarni mexanik qayta ishlashning texnologik jarayonlari.
Misol sifatida uzluksiz ob‟ektlar: kuchaytirgichning prinsipial elektr sxemasi; gidro
boshqaruv sistemasi; artilleriya snaryadining korpusi; samolyotning kanotlari bo„lishi mumkin.
Loyihalanayotgan ob‟ektlar qaysidir sabablarga ko„ra, ko„rsatilgan maqsadga muvofiq
keluvchi diskret va uzluksiz turlarga bo„linadi, chunki ularni loyihalashda echilayotgan topshiriqning harakteri turlicha bo„ladi: diskret ob‟ektlar uchun asosiy masala ob‟etlar – strukturalar sintezining masalasi, uzluksiz ob‟ektlar uchun asosiy natijalar parametrlarni optimallashtirish masalasini echishda olinadi. Esdan chikarmaslik kerakki, ob‟etlarning diskret va uzluksizga bo„linishi ba‟zan sub‟ektiv va loyihalash boskichi bilan bog„liq. Xuddi shunday, prinsipial elektr sxema konfiguratsiyani tanlashda – diskret ob‟ekt, parametrlarni hisobida esa, uzluksiz ob‟ekt
U=(u₁,u₂, … u_m) – bir qancha sistemalar chiqish parametrlarining vektori, X=(x₁,x₂, … x_n) –
ichki parametrlar vektor iva Q=(q₁,q₂, … q_k) - tashqi parametrlarni vektori belgilanishlarini kiritamiz. Unda Y=F(X,Q), (1) bu erda funksional bog„liqlikning ko„rinishi sistemalar strukturasi bilan aniqlanadi. SHuni aytish kerakki, (1) funksiya u ob‟ektni loyihalovchiga aniqligini bildirmaydi. Ko„p hollarda chiqish, ichki va tashqi parametrlar o„rtasidagi bog„liqlik X va Q dan kelib chikkan. U bog„liqlik ko„rinishida emas, algoritmik shaklda berilishi aniq. Masalan, Boshqarish sistemasining raqamli echimi orqali.