O‘zbekiston respublikasi mudofaa vazirligi

 
 Nafas a’zolarini himoyalovchi vositalar. 
Nafas  a’zolarini  himoyalovchi  vositalarga  filtrlovchi  (umumharbiy,  PMG,  PMG-2, 
SHR,  GP-5, DP-6, DP-6M), ajratuvchi  (IP-4,  IP-5) protivogazlar (gazniqoblar), respiratorlar 
(R-2, SHB-1) va qo‘l ostida bo‘lgan vositalar kiradi. 
RSH-4  markali  umumharbiy  filtrlovchi  protivogaz  (gazniqob).  Bu  protivogazlar  nafas 
a’zolari,  ko‘z  va  yuzni  zaharlovchi,  radiaktiv  moddalar  va  bakterial  vositalardan  himoya 
qlishning asosiy vositasi bo‘lib hisoblanadi. Bu protivogazlar bilan harbiy qo‘shinlarning harbiy 
xizmatlari ta’minlanadi. 
Protivogazlar (gazniqob) filtrlovchi-yutuvchi korobka, yuz qismi va xaltachadan iborat. 
Ajratuvchi protivogazlar. 
Ajratuvchi  protivogazlar  nafas  a’zolarini  tashqi  havodan  tqliq  izalizatsiya  qiladi. 
Ajratuvchi protivogazlarning xususiyati zaharlovchi  moddalarning turiga, radiaktiv  va bakterial 
vositalarning  havodagi  konsentratsiyasiga  bogliq  emas.  Bunday  protivogazlar  havo  tarkibidagi 
har qanday zaharlovchi modda va ularning yuqori konsentratsiyasidan himoyalaydi va quyidagi 
hollarda ishlatiladi:  
1.  havo  tarkibida  zaharlovchi  va  zararli  moddalarning  juda  yuqori  konsentratsiyasi 
paydo bo‘lganda; 
2. odatdagi filtrlovchi protivogazlar havo tarkibidagi ba’zi bir zaharlovchi va zararli 
moddalarni zararsizlantira olmagan vaqtda; 
      3. havo tarkibida kislorod qisman yoki to‘liq bo‘lmaganda; 
      4.  suv to‘siqlaridan o‘tishda yoki suv ostida ish bajarishda. 
Ajratuvchi  protivogazlar  kishi  nafas  a’zolarini  tashqi  muxitdan  to‘liq  ajratishga 
asoslangan bo‘ladi, nafas olish uchun kerak bo‘lgan havo pnevmatogen yoki pnematofor usulda 
ishlaydigan apparatlar yordamida olingan bo‘ladi. Pnevmatofor ajratuvchi protivogazlarda, nafas 
uchun olingan kislorod balonlarida siqilgan bosimda bo‘ladi, bunday apparatlarga KIP-5 kiradi. 

---

Pnevmatogen  ajratuvchi  protivogazlarga  xozirgi  vaqtda  IP-4,  IP-5  lar  kiradi,  bunda 
kislorod kimyoviy yo‘l bilan olinadi.  
Ajratuvchi  IP-4  protivogazi  quruqliqla  ishlash  uchun  mo‘ljallangan.  Bu  apparat  yuz 
qismidan, regenerativ patrondan, nafas xaltasi va ortiqcha bosimni chiqaruvchi klapandan iborat. 
Ajratuvchi  IP-5  provogazi  yuz  qismi,  regenerativ  patron,  nafas  xaltasi  (qopi),  ko‘krak 
fartugi va ortiqcha bosimni chiqaruvchi klapandan iborat. 
SHlem-niqob  (SHIM-M) korpus,  ko‘zoynaklar uzeli, obtyurator, bog‘lash  moslamalari 
va  shlem-niqobga  mahkam  qilib  o‘rnatilgan  gofrlangan  biriktiruvchi  naychadan  iborat. 
Biriktiruvchi  naychaning  ikkinchi  uchida  esa  ko‘chma  gayka  bo‘lib,  uning  yordamida  naycha 
nafas xaltasiga mahkam qilib ulanadi. 
Regenerativ patron (RP-5) parallelepiped shaklida qilib tayyorlangan. Patronning yuqori 
qismida  ikkita  nippel  uyasi  bor,  bular  yordamida  ular  nafas  xaltasiga  ulanadi.  Nippel  uyasi 
o‘rtasiga  dastak  shaklida  tayyorlangan  ishga  soluvchi  moslama  o‘rnatilgan,  ishlatilmagan 
patronda ishga soluvchi moslama plonbalar qo‘yilgan bo‘ladi.  
 
Ajratuvchi protivogazlardan foydalanish vaqti min. 
 
Jismioniy ish 
IP-4 
IP-5 
Tinch holatda: 
        quruqliqla 
        suv tagida 
Engil jismoniy ish bajarganda: 
I.  quruqliqla 
(asbob-uskunalarni 
tekshirayotganda) 
II. suv  ostida  (cho‘kkan  texnika  ichida 
bo‘lganda,  lyuklarni  ochayotganda,  yuqoriga  va 
qirg‘oqqa suzib chiqayotganda) 
o‘rtacha jismoniy ish bajarganda: 
1.  quruqliqla  (yurish,  engil  detallarni 
yig‘ish),  mexanizmlarga  xizmat  ko‘rsatish  va 
ularni sozlashda. 
Og‘ir jismoniy ish bajarganda: 
2. quruqliqla (yugurish, katta detallarni 
yig‘ish,  narvonda  yuqoriga  ko‘tarilish,  og‘ir 
yuklarni ko‘tarish, emaklab boshqa joyga o‘tish 
vaqtida). 
 
180 
-  
 
 
180 
 
 
-  
 
75 
 
 
30(40) 
 
200 
120 
 
 
200 
 
 
90 
75 
 
45