O‘zbekiston respublikasi mudofaa vazirligi

Oddiy zamonaviy qirg‘in qurollari. 
Oddiy zamonaviy  qirg‘in qurollari tarkibiga oskolkali, fugasli va sharikli  aviabombalar 
kiradi. Oskolkali aviabombalar insonlarni qirish maqsadida qo‘llaniladi, u portlagan  paytda bir 
necha  bo‘lakchalarga  bo‘linib,  300  m  gacha    tarqaladi.  Bu  bo‘lakchalar  yog‘och  va  devorlarni  
teshib o‘ta olmaydi. 
Fugasli aviabombalar kurilishlarda ko‘poruvchilik  ishlari uchun mo‘ljallangan. Uning 
kiruvchi kuchi  yadroviy qurol kuchidan  yuqori emas.  Bunday bombalarning portlamay qolishi 
juda xavflidir. Ular tashlangandan keyin asta-sekin vaqt o‘tishi bilan portlashi mumkin. 
Piyodalarga  qarshi  ko‘llanadigan  sharikli    aviabombalar  salmog‘i  bir  necha  gramm 
bo‘ladi.  SHarikli bombalarning ko‘rinishi tennis sharigiday  yoki futbol to‘piday bo‘lib,  metal 
bo‘laklarini    yoki  plastmassali  diametri  5-6  mm  bo‘lgan  shariklarni  biriktirib    ushlab  turadi.  
Bombaning  zararlovchi    xarakatining    radiusi  4,5-15  metrgacha    etadi.    SHarikli  aviabombalar 
96-640  gacha    maxsus  narsalar  bilan  o‘ralib  qo‘llaniladi.  Bu  bombalar    o‘zaro  ta’sir  okibatida  
portlab,  kassetalar    erning  ustini  vayron  qiladi.    turli  tomonga  uchgan  bo‘lakchalari    160-250 
ming kv.km  maydonni egallaydi.  
Kassetali  oq  dorilar    samolyotda  kasseta  kabi  tashlanadi.        Kassetada  uchta  oq  dori 
bo‘ladi.    Ular  erga  urilishi  bilan      uning  ichidagi  suyuqlik  sachrab  ketadi    va  diametri  15  m, 
qalinligi 2.5 m gazli  bulut  paydo qiladi. Bu bulut asta xarakat qiluvchi  maxsus uskuna  bilan  
buziladi. Kassetali oq dorilarning  portlashidagi asosiy  faktorlari  ovozdan ham tez tarqaluvchi 
to‘lqinlardir.    Pana  joylar    va  har  xil  pana  o‘rinlar    kassetali  bombalardan    saqlanishni 
ta’minlaydi. 
O‘t  qo‘yuvchi    qurollar.    YOndiruvchi  qurollar    aralashma  va  metal  bilan  ko‘llangan  
termitli aralashma, shuningdek, fosforli bo‘ladi.   
Papalimli  aralashma    tez  yonuvchi  suyuqlik  bo‘lib,  uning  yonish  tezligi  sifatiga 
bog‘liqdir. Ular 800 bilan 1200  darajagacha  issiqliklagi  markaz paydo qiladi.  u o‘zidan qora 
bulut  chiqaradi  va  5-10  minutgacha    yonishi  davom  etadi.    Uning  yonish  paytidagi  issiqligi 
ko‘tarilishi uchun  tarkibiga uch tarzli  magniy alyuminiy  qo‘shiladi. 
Termitli aralashmalar. Bu mexanik temir bilan alyuminiy oksidining  aralashmasidir. U 
maxsus  tez  yondiruvchi    jam  (pilta)  bilan  tenglashtiriladi.    u  yongan  paytda  katta  bo‘lmagan  
yolqin bilan havosiz  yonib 3000 ming  darajagacha issiqlik  paydo qiladi.  Termit yupqa temir 
va po‘lat qatlamlarini  oson kuydiradi. 
Oq fosfor bu zaharli, havoda tez yonadigan modda. Ok fosfor 800-900 darajali issiqlikla 
achchik, kalin tutunga aylanadi. Zaharlash hususiyatiga  ega. 
      YOng‘in  chiqaruvchi  qurollar  aviabomba  sifatida    qo‘llaniladi.  Bu  bombalar  inson 
uchun  juda ham xavflidir. Tananing ochik joylariga tushsa  kuydirib  og‘ir ahvolga soladi.  Bu 
ok dorilar  yonish paytida havoni cho‘g‘day kizdiradi, nafas olish a’zolarini  kuydirib yuboradi. 
YOnayotgan aralashma yakka mudofaa qurollariga yoki sirtki kiyimlarga tushsa, o‘sha narsalarni 
darhol echib tashlash kerak. 
YOnayotgan  aralashmani  yalang‘och  qo‘l  bilan    o‘chirib  bo‘lmaydi.  Sirtqi  kiyimlarga  
aralashma  sachragan  yoki  tekkan  vaqtda  silkinish,  qoqinish  yoki    yugurish  mumkin  emas.  Bu 
kabi  xarakatlar   yonish jarayonini  yanada tezlatadi.  SHunday hollarda  yonayotgan kishi  ustiga 
kurtka, brezent, kigiz yopilsa, yoki suv sepilsa, u erga yotib ishqalansa  olov o‘chadi. 
YOng‘inga  qarshi  tadbirlar.  YOndiruvchi    aralashmadan    himoyalanish  maqsadida  
mudofaa uylarini  va imoratlarini  qurgan paytda nam loy, ohak  va sement qorishmalari  bilan 
suvaladi.    Pana  joylarga    kiriladigan    erlarga  qurg‘oq  qum,  tuproq  bilan    birga  o‘t  o‘chirish 
qurollari, brezent  va kigiz yopib qo‘yiladi.