O’zbekiston respublikasi kon metallur0giya kombinati navoiy

Shaxtalarni metan bo’yicha kategoriyalarga ajratish

Ko’mir konlarini yer osti usulida qazishda ko’mir qatlami va uning atrofini o’ragan kon jinslaridan kon lahimlariga metan gazi ajralib chiqadi. Metan gazi uch shaklda ajralib chiqishi mumkin: oddiy, suflyar va to’satdan ajralib (otilib) chiqish.

Oddiy ajralib chiqish shaklida metan ko’mir qatlami va kon jinslarining ochilgan maydoni bo’yicha nisbatan bir hil mihdorda tekis ajralib chiqadi va atmosferaga qo’shiladi.

Suflyar shaklda gaz jins yoriqlari, qatlamga burg’ilangan shpur va skvajinalar, shuningdek, geologik buzilish uchastkalari orqali oqib chiqib atmosferaga qo’shiladi.

Suflyar gaz oqimi dastlabki vaqtlarda maksimal bo’lib, keyinchalik asta-sekin pasayib boradi. Suflyar gaz oqib chiqishi bir necha kundan tortib bir necha yilgacha davom etishi mumkin. Gazning to’satdan ajralib chiqishi shunday dinamik hodisaki, bunda ko’mir qatlamining bir qismi

tez buzilib bir onda katta miqdordagi gaz otilib chiqadi va o’zi bilan birga maydalangan ko’mirni ham olib chiqib kon lahimiga uyib qo’yadi.

Shaxtalarni kategoriyalarga ajratishda mezon sifatida ularning nisbiy metandorlik darajasi, ya'ni bir sutka davomida o’rtacha sutkalik qazib olinadigan ko’mirning 1 tonnasiga to’g’ri keladigan ajralib chiquvchi (m³ da o’lchanadigan) metan miqdori qabul qilingan.