O’zbekiston respublikasi kon metallur0giya kombinati navoiy

Nazorat savollari:

1. 
   Ta'lim tizimi to’g’risidagi standart qachon qabul qilingan?
   
2. 
   O’quv ta'lim standartining maqsadi nimalardan iborat?
   
3. 
   Yangi o’quv ta'limi bosqichlari nimalardan iborat?
   
4. 
   Kasbiy-pedagogik ta'lim yo’nalishini aytib bering .
   

MAVZU 3

TALABA HUQUQI VA VAZIFASI

Reja

1. 
   Talabalar huquqlari.
   

2. Talabalar vazifa va majburiyatlari.

Talabalarni qonun va huquq yuzasidan tarbiyalash. Talaba deganda - o’zi izlanuvchan, bilimga chanqoq inson tushiniladi. Talaba huquqi o’qituvchilarni o’z vaqtida bilim berishini talab qilishi kerak.

Talabalar darsdan tashqari hohlagan o’qituvchidan dars olish huquqiga ega. Biror bir talaba o’qituvchilikda o’qisa u hohlagan she'r va kichik kitoblar yozishi mumkin. Mualliflik huquqi fuqarolik huquqining muhim institutlaridan biri bo’lib, u fan, adabiyot va san'atlarini yaratish va undan foydalanish bilan bog’lik munosabatlarini ifodalaydi. Talabaning mualliflik huquqi ob'yektiv fan, adabiyot va san'at asarlari hisoblanadi. Bunday asarning qadr- qiymati va chop etilgan yoki etilmaganligining ahamiyati yo’k. Agar mualliflik hukukining ob'yekti tan olinishi uchun qonun ikki shartni qo’yadi: birinchidan, asar ma'lum bir ob'yektiv shakl muallif ijodiy faoliyati natijasini aks ettirishiga imkon berishi mumkin.

Agar respublika hududida birinchi marta bosilib chiqarilgan yoki bosib chiqarilmagan bo’lsada, lekin birdan-bir ob'yektiv shaklda respublika hududida bo’lgan asar uchun u qaysi mamlakat fuqarosi bo’lishidan qat'iy nazar, talabaning mualliflik huquqi beriladi. Talabaning mualliflik huquqi bo’lib, muayyan asarning yaratuvchisi hisoblanadi. Talabaning mualliflik huquqini faqat uning hayotlik vaqtida emas, balki hamma vaqt himoya qilinadi.

Talabalarning vazifasi vaqtida darslarga qatnashib turish va yaxshi o’qib, undan yaxshi mutaxassis bo’lishi uning vazifasi. Ta'limning davlat boshqaruvining maxsus vakolati bo’lgan organlar amalga oshiradilar. Ta'lim muassalarida davlat talablarining va me'yoriy hujjatlarni bajarilishini ta'minlaydilar, ularga uslubiy rahbarlikni amalga oshiradalar.

Ushbu darslik talabalarga davlat va huquqning kelib chiqishi, jamiyat taraqqiyotida ularning o’rnini yanada mustahkamlash vazifalari to’g’risidagi bilim asoslarini berishini nazarda tutadi.

Konstituttsiya xalk ta'limini ma'muriy-huquqiy boshqarish masalalariga oid printsipial qoidalarini oldindan belgilab beradi. Konstituttsiyaning 41-moddasi ma'muriy huquqiy sub'yekti sifatida har bir fuqarolik talabaning bilim olishini mustahkamlaydi. Talabaga o’qishdan tashqari ta'lim madaniy estetika tabiiy-ilmiy, texnik sport va boshqa yo’nalishlardagi o’qishdan tashqari muassalarda tashkil qilinadi. Oliy ta'lim umumiy o’rta, hunar-texnika, o’rta maxsus ta'lim negizida oliy o’quv yurtlari talabalariga amalga oshiriladi. Oliy o’quv yurtlarida talabalarni o’kitish ishlari ikki bosqich asosida bakalavriat va magstiratura darajalari berish bilan olib boriladi.

Bunday o’kitishni tashkil etish Respublika hukumati tomonidan tasdiqlangan «Nizom»da tartibga solinadi. Hukumat tomonidan yana ixtisoslik ro’yxati belgilanadi, ularni sirtdan yoki mustaqil o’qib egallashga yo’l qo’yilmaydi. Talabalar ikkinchi oliy ma'lumotni pul tulab olish huquqiga egadirlar. Oliy o’quv yurtlarining faoliyati o’zlarining nizomlari bilan tartibga solinadi. Oliy o’quv yurtlarining o’zlari vaqti–vaqti bilan attestatsiya va akritizatsiyadan o’tib turadilar. Uzliksiz ta'lim tizimidagi oliy bosqich ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlarni tayyorlash hisobga oladi. Ana shu maqsadda ilmiy ishlab chiqarish bo’limlari, student talabalar ilmiy texnika ijodiyoti markazlari tashkil etiladi. Ta'lim muassasalarini boshqarishda talabalar katnashadilar. Talabalar stipendiyalar, yotoqxonalar, qo’llanmalar va boshqalar bilan ta'minlanadilar. Ularga

kutubxonalar, o’quv ishlab chiqarish, ilmiy, sport, sog’lomlashtirish bazalaridan foydalanishni kafolatlaydi.

Talabalarni huquq yo’zasidan tarbiyalash. Ta'lim to’g’risidagi O’zbekiston Respublikasi qonuni va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to’g’risidagi» qonunlari asosida ta'lim sifatini ijtimoiy va iqtisodiy soxalarda olib borilayotgan islohatlar talablari darajaga kutarish, kadrlar bilimi va ular tayyorgarligi sifatini nazorat kilish hamda xolisona baholash tizimini tashkil etish maqsadida Vazirlar Maxkamasi qaror qildi.

O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi 1998 yil 11 martdagi 109-sonli qaroriga asosan belgilangan. Kadrlar tayyorlash sifatini nazorat qilish pedagogik mutaxassis tayyorlash kerak.