O`zbekiston respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi o`zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti jismoniy tarbiya, sport nazariyasi va uslubiyati

Yuqori tezlikdagi sifatlarni tarbiyalash vositalari
Tezlikni rivojlantirish vositalari maksimal yoki chegara tezligi (ya`ni, yuqori tezlikda mashq qilish) bilan amalga oshiriladigan mashqlardir. Ular uchta asosiy guruhga bo`linishi mumkin (V.I. Lyah, 1997).
1. Tezlik sifatining alohida qismlariga yo`naltirilgan mashqlar:
a) reaksiya tezligi;
b) alohida harakatlarning tezligi;
v) harakatlarning chastotasini yaxshilash;
g) boshlang`ich tezligini yaxshilash;
d) yuqori tezlikdagi chidamlilik;
e) bir butun sifatida ketma-ket motor harakatlarini amalga oshirish tezligi (masalan, yugurish, suzish, to`pni boshqarish).
2. Yuqori tezlikli sifatlarning barcha asosiy tarkibiy qismlariga (masalan, sport va molliy o`yinlar, o`rni, jang san`atlari va boshqalar) kompleks (ko`p qirrali) ta`sir ko`rsatish mashqlari.
3. Birgalikda ta`sir qilish mashqlari:
a) tezlik va boshqa barcha sifatlar (tezlik va kuch, tezlik va muvofiqlashtirish, tezlik va chidamlilik);
b) tezlik sifatlari va vosita harakatlarini takomillashtirish (yugurish, suzish, sport o`yinlari va boshqalar).
Sport amaliyotida, portlovchi kuchning rivojlanishi bilan bir xil mashqlar individual harakatlarning tezligini rivojlantirish uchun ishlatiladi, ammo yuklamasdan yoki harakat tezligini pasaytirmaydigan bunday yuk bilan. Bundan tashqari, maksimal tezlik va harakatlarning keskin to`xtashi bilan, shuningdek, start bilan to`liq bo`lmagan hajmda bajaradigan bunday mashqlar qo`llaniladi.
Harakatlarning chastotasini rivojlantirish uchun quyidagilar qo`llaniladi: Harakatlar tezligini oshirishga yordam beradigan sharoitlarda davriy mashqlar mototsiklning orqasida, tortish moslamasi bilan yonma-yon harakat qilish, oyoq va qo`llarning tez harakatlari, silkinishni kamaytirish va undan keyin bosqichma-bosqich oshirish orqali yuqori tezlikda amalga oshiriladi, mushak guruhlarini qisqartirishdan keyin tezligini oshirish uchun mashqlar. Yuqori tezlikli imkoniyatlarni rivojlantirish uchun ularning kompleks ifodasida uchta mashq guruhi qo`llaniladi: reaksiya tezligini rivojlantirish uchun ishlatiladigan mashqlar, individual harakatlarning tezligini rivojlantirish uchun ishlatiladigan mashqlar, shu jumladan, turli qisqa segmentlarda harakat qilish (10 dan 100 m gacha) portlovchi xarakterga ega bo`lgan mashqlar.