|
3.3. Бозор муносабатлари шароитида ердан фойдаланишни такомиллаштириш.
Ўзбекистон Республикаси Президенти И. А. Каримовнинг 2007 йилда мамлакат ижтимоий – иқтисодий ривожлантиришт якунлари ва 2008 йилда иқтисодий ислохотларни бағишланган Вазирлар Маҳкамаси мажлисидаги маърузасида такидланганидек, қишлоқ хўжалигини ислоҳ қилиш бўйича аниқ мақсадга қаратилган ишлар олиб борилмоқда. Бунинг натижасида кейинги йилларда қишлоқ хўжалиги тубдан ўзгарди.
Ҳусусан, ер ресурсларидан самарали фойдаланиш тамойилларига алоҳида эътибор берилмоқда. Суғориладиган ва лалми ерлардан унумли фойдаланиш, уларнинг унумдорлигини ошириш, сақлаш ва қайта тиклаш, уларни ҳимоялаш ҳамда мақсадли фойдаланишини таминлаш бугунги куннинг долзарб вазифаларидан ҳисобланади.
Ҳукуматимиз томонидан қишлоқ хўжалигида изчиллик билан ўтказилаётган ислоҳотлар, хўжалик юритишнинг янги шакллари – фермер ва деҳқон хўжаликлари тизимини яратиш фаолияти эркинлаштиримш борасида қилинаётган ишлар бевосита қишлоқ хўжалик соҳасини ривожлантиришга йўналтирилган. Ерга бўлган мулкчилик шаклларининг ўзгариши ҳисобига ҳалқимизнинг чинакам миллий бойлиги, бебаҳо мулки, ризқ – рўзимиз манбаи бўлган суғориладиган ерларга бўлган эътибор кучаймоқда ҳамда моддий манфатдорлиги эришилмоқда. Аҳоли ислоҳ қилиш бўйича аниқ мақсадга қаратилган ишлар олиб борилмоқда. Бунинг натижасида кейинги йилларда қишлоқ хўжалик тубдан ўзгарилади. Ширкатларни фермер хўжаликларига айлантириш жараёни амалда ниҳоясига етди. Ҳусусий фермер хўжаликлари, ўз моҳиятига кўра, қишлоқ хўжалик ишлаб чиқаришнинг асосий шаклига соҳали барқарор ва самарали ривожлантиришни таъминлайдиган етакчи кучга айланди. Энг муҳими, қишлоқда ҳақиқий мулкдор – ер эгаси пайдо бўлди.
Республикада 2008 йил 1 январ ҳолатига кўра жами фермер хўжаликларининг сони 215776 тани ташкил қилиб, уларга ажратиб берилган ер майдони жами 5899,2 минг гектарни, шундан экин ерлар 3557,2 минг гектар, бўз ерлар 42,1 минг гектар, яйлов ва пмчанзорлар 1410,2 минг гектар ҳамда бошқа қишлоқ хўжалигида фойдаланилмайдиган ерлар 633,3 минг гектарни ташкил қилади.
Қорақалпоғистон республикаси ва вилоятларда 99220 та пахта – ғаллачилик йўналиида фермер хўжаликлари фаолият юритиб уларга жами 3627465 гектар ер майдонида ёки фермер хўжаликларга берилган умумий ер майдонининг 61,5%и, 12685 та ғаллачилик йўналишида жами 608616 гектар ер майдонида ёки 10,3% и, гектар ер майдонида ёки 20,7% и 13299 та сабзавотчилик йўналишида жами 97074 гектар ер майдонида ёки 1,6 %и, 48043 та боғдорчилик йўналишида жами 147393 гектар ер майдонида ёки 2,5 %и, 15404 та узумчилик йўналишда жами 51418 гектар ер майдонида жами 22483 гектар ер майдонида ёки 0,4 %и, 10553 та бошқа йўналишларда жами 120415 гектар ер майдони ёки 0,9 %и, 8855 та пиллачилик йўналишлари жами 22483 гектар ер майдонида ёки 2 %ини ташкил этади.
Ҳозирги кунда республикамизда 215 мингдан ортиқ қермер хўжаликлари фаолият юргизмоқда. Қишлоқ хўжалиги экин майдонларининг 87,8% и фермер хўжаликлари ҳиссасига тўғри келади. Юртимизда тайёрланаётган қишлоқ хўжалик маҳсулотларининг умумий ҳажмида фермер ва деҳқон хўжаликларининг унумли салкам 94 %ни ташкил этмоқда. 2007 йилда мамлакатимиз бўйича тайёрланаётган ялпи пахта ҳосилининг 99 %и, ғалланинг 82 %и фермер хўжаликлари томонидан етиштирилади.
“Ергеодезкадастр” давлат қўмитаси томонидан ер муносабатларини тартибга солиш ва уларни такомиллаштириш билан боғлиқ бўлган қонунчилик базасини ривожлантириш билан боғлиқ бўлган норматив актлар ишлаб чиқилди.
Бу норматив актлар қуйидагилар:
Ўзбекистон республикасининг Ер кодекси лойиҳаси
Қишлоқ ва ўрмон хўжалиги ер турланишининг қишлоқ ва ўрмон хўжалигини юритиш билан боғлиқ бўлмаган эхтиёжлар учун олиб борилиши муносабати билан қишлоқ хўжалиги ва ўрмон хўжалиги ишлаб чиқариш кўрадиган нобудгарлиги миқдорларини аниқлаш ҳамда уларни ўрнини қоплаш тартиби тўғрисидаги Низом;
Ўзбекистон Республикасида ер участкаларини ноқишлоқ хўжалик мақсадлари учун тартиб олиш ва бериш бўйича хужжатларни расмийлаштириш тартиблари тўғрисида Низом.
Ўзбекистон Республикасида ерларни қайта рўйхатдан ўтказиш бўйича кўрсатма;
Фермер хўжаликлари ер участкаларининг чегараларини ўрнатиш, бўйича кўрсатма;
Ўзбекистон Республикаси Ер ресурслари, геодезия, картография ва давлат кадастри давлат қўмитасининг ҳудудий бўлинмалари раҳбар – ҳодимлари ҳамда мутаҳасисликларини аттестациядан ўтказиш тартиби;
Ипотекани давлат рўйҳатидан ўтказиш тартиби тўғрисида муваққаи йўриқнома;
Кадастр съёмкаси ва ер участкаларини шакллантириш ишлари учун нарҳ ва иш вақти меъёрлар тўплами;
Турар жой биноларини техник инвентарлаш, паспортлаштириш ва баҳолаш ишлари учун нарҳ ва иш вақти меъёрлар тўплами;
Нотурар жой бино ва иншоотлари кадастларини яратиш учун ўлчов, текшириш, баҳолаш ва уларнинг паспортини тузиш ишларига нарх ва иш вақти меъёрлар тўплами;
Кўчмас мулк объектларига кадастр ҳужжатларини тайёрлаш тартиби тўғрисида кўрсатма;
Бошоқли дон экинларини ёқиш натижасида, тупроқ унумдорлиги кўрадиган зарар миқдорини аниқлаш бўйича меъёрий ҳужжатлар;
Тупроқда умумий гумус ва ҳаракатчан гумус моддалари миқдоридан унинг унумдорлиги кўрсаткичи сифатида фойдаланишга доир услубий кўрсатмалар;
Тупроқларнинг кимёвий таркибини оптималлаштириш ва унумдорлигини ошириб боришнинг назарий концепцияси ва фермерлар амалиётига айрим тавсиялар;
Ер ресурсларидан самарали фойдаланиш муаммолари мавзусидаги респубилкаси илмий-амалий конференцияси материалларидир.
Келажакдаги иқтисодий тараққиёт ижтимоий барқарорликни таъминлаш ҳамда ер ресурсларини бошқариш ер ресурсларини ўрганиш, ёрдам самарали фойдаланишни башоратлашни режалаштириш ва лойиҳалаштириш, ерларни муҳофазалашни назорат қилиш каби ер ресурсларини такомиллаштиришнинг асосий йўналишларини ўз ичига олади.
TаbiIY FANLAR fakulteti
gеоgrаfiya va iqtisodiy bilim asoslari kаfеdrаsi
Do'stlaringiz bilan baham: |
