O‘zbekiston Respublikasi Хalq ta’limi vazirligi tasdiqlagan тoshkenт 2005

Elementlarning valentligining ochilishi (E.Frankland, 1858)

Uglerodning to‘rt valentliligining aniqlanishi (A.Kekule, 1857)

Uglerod atomlarining bir-biri bilan bog‘lana olish qobiliyatini aniqlanishi (A.Kuper, A.Kekule, 1857)

Atomlarning ulanish kimyoviy kuchini belgilash uchun valent shtrixini kiritilishi (A.Kuper, 1858)

«Atom» va «molekula» tushunchalarini aniqlashtirilishi va ajratilishi (Karlsruedagi xalqaro s’ezd, 1860)

1. 
   Atom va molekulalar real mavjud. Atomlar molekulada tartibsiz holda emas, balki valentliklariga mos ravishda ma’lum izchillikda bir-birlari bilan kimyoviy bog‘lar orqali birikadilar.
   
2. 
   Moddaning xossalari nafaqat sifat va miqdoriy tarkibga, balki molekulalarning kimyoviy tuzilishiga ham bog‘liq.
   
3. 
   Molekuladagi atom yoki atomlar gruppasi bir-birlariga bevosita va bilvosita ta’sir ko‘rsatadilar.
   

• 
  Bir xil molekulyar massa, sifat va miqdoriy tarkibga ega, lekin kimyoviy tuzilishi, fizik va kimyoviy xossalari turlicha bo‘lgan moddalar-izomerlar deb ataladi.
  

Uyga vazifa:

1. 
   Darslikdan §29, 30 larni o‘qish hamda savol va topshiriqlarni bajarish.
   
2. 
   Kundalik hayotingizda uchraydigan moddalar ichidan organik birikmalarni ajrating. Bu moddalarni nima uchun organik modda deb hisoblashingizni izohlab bering.
   
3. 
   Organik birikmalar kimyoviy tuzilish nazariyasi ustida ish olib borgan olimlar haqida ma’lumotlar to‘plang.
   

35-DARS. Izomeriya.

Darsning maqsadi: O‘quvchilarga moddalarning xossalari ularning tuzilishiga bog‘liq ekanligi haqida ilmiy tushunchalar berish.

Darsning rejasi:

1. 
   Izomeriya.
   
2. 
   Izomerlar bir hil tarkibli moddalarning turli ko‘rinishidir.
   

• 
  Izomeriya tushunchasini 1830 yilda shved kimyogari Y.Bersellius taklif etgan.
  
• 
  1823 yilda nemis olimi Yu.Libih qaldiroq kislota va izosian kislotalarni tarkibi bir hil ekanligini isbotlagan va bu kislotalarning kumushli tuzlarini bir hil molekulyar massa va tarkibga ega ekanligini aniqlagan: AgONC va AgNCO;