O’zbekisтon respublikasi хalq тa’limi vazirligi navoiy davlaт pedagogika insтiтuтi

Achig’li, to’dug’liqa qilma tapug’, Nekuka qilursan tapug’qa yapug. Tapin bir bayatqa tushi tinmadin,
Bu tun, kunduzun bo’l achuqlug’ qapug’

***
Och-u to’q kishiga yumush qilmagin, Yumush-la o’zingni uruntirmagin.

Topin bir xudoga sira tinmayin,


Tun-u kun eshiging yopiq tutmagin.

(www.ziyouz.com kutubxonasi )

Achig’li-Och, to’dug’li-to’q ,tun,kunduzun –kunso’zlari o’zaro zid ma’noga ega bo’lib leksik antonimiyani tashkil qilmoqda.
Bunda achig’li-ochso’zi“qornida,medasida ovqat qolmagan ochiqib, ovqat tusab qolgan,ochiqqan ” (O’TIL.III.162-bet) ma’nosini, to’dug’li-to’q so’zi esa “ovqatga bo’lgan talabini qondirib, to’yib ovqatlangan, ovqat yeb olgan”(O’TIL.II.257-bet) ma’nosini anglatadi. So’nggi misradagi tun, kun leksemalari ham o’zaro zidlanib, tun so’zi “sutkaning kun botishdan kun chiqqungacha,oqshomdan tong otargacha bo’lgan qismi ” (O’TIL.II.223-bet)ni, kun so’zi “sutkaning quyosh chiqishidan quyosh botguncha bo’lgan qismi”(O’TIL.I.405-bet)
Qamug’ igka o’t ul, emi belgulug, Ul ig emlaguvchi qami belgulug. Ko’ngul arzu birla qali iglasa,
Tilab bulsa o’nglur igi belgulug.
***
Hamma dard uchun dori –darmonbo’lar, Bu dardni davolovchi luqmon bo’lar. Ko’ngil orzu dardiga bo’lsa duchor, Davo-orzu dilga eta ron bo’lar.
(www.ziyouz.com kutubxonasi )