O’zbеkistоn rеspublikasi хalq ta’limi vazirligi jizzaх davlat pеdagоgika instituti

Deni Didro (1713—1784) xristianchilikka tanqidiy ko‘z bilan qaragan. U xatto “Injil”ni ilohiy yaratilganligini shubha ostiga olgan. Uning fikricha, “Injil”ning barcha kitoblari ruhoniylar tomonidan turli davrlarda yaratilgan. Mo‘‘jizalarga ishongan erda sodir bo‘lgan mu’jiza bu afsonadir, deydi faylasuf. U do‘zax va undagi azob-uqubatlar haqidagi fikrlarni qattiq tanqid qiladi. Didro diniy ahloqqa qarshi keskin kurashib, u inson ruhidagi faollikni yo‘qotadi, insonni taqdirga qullarcha bo‘ysindirish ruhida tarbiyalaydi, deb ta’kidlaydi. Faylasuf diniy ahloqni tanqid qilish bilan chegaralanib qolmasdan, balki uni qo‘llab-quvvatlovchi mavjud tuzumni, uning qonunlarini xam keskin tanqid qiladi. Uning fikricha, insonning ma’naviy va ahloqiy qiyofasini belgilaydigan nar­sa muhitdir. SHuning uchun ahloqni buzuvchi mavjud munosabatlarni tugatish kerak. Inson tabiatan yovuz emas, “yaramas tarbiya, yaramas odatlar, yaramas huquq insonni buzuvchilardir”. SHuning uchun yovuzlikni yo‘qotishning birdan-bir yo‘li diniy ahloqdan voz kechishgina bo‘lib qolmasdan, balki hayotni yangi asoslarda qayta qurishdan iboratdir, deydi faylasuf. Dindan qutulishning yagona yo‘li ma’rifatdir.

Didroning jamiyat, uni qayta qurish haqidagi fikrlari xam progressiv ahamiyatga egadir. Uning fikricha, ilmiy darajada takomillashgan davlatning muhim asoslaridan biri xamma fuqarolarning qonun oldidagi tengligidir. SHu bilan birga tabaqalanish va xususiy mulk tugatilgan jamiyatda bu g‘oya amalga oshishi mumkin, deydi. Uning ijtimoiy-siyosiy qarashlari XVIII asr oxiridagi Fransiya inqilobining amalga oshishida muhim g‘oyaviy tayanch bo‘ldi.

2-mashg’ulot

1. Nemis klassik falsafasida jamiyat va inson masalalari

2. Hozirgi zamon ijtimoiy falsafasi

3. Mustaqil O‘zbekistonda ijtimoiy falsafa