O’zbеkistоn rеspublikasi хalq ta’limi vazirligi jizzaх davlat pеdagоgika instituti

Dante Aligeri (1265-1321) o‘zining insonparvarlik dunyoqarashini "Komediya", "Pir", "Monarxiya" asarlarida aks ettirgan. Dante xristian aqidalarini o‘zgarmas haqiqat sifatida tan olsa-da, ilohiylik va insonga xos xususiyatlarning o‘zaro munosabatini yangicha talqinda aks ettiradi. U ushbu munosabatlarni bir-biriga qarshi qo‘ymaydi, balki ularni o‘zaro birlikda ko‘radi. Xudoni insonning ijodiy kuchlariga qarshi qo‘yib bo‘lmaydi. Inson ikki yoqlama belgilangan: bir tomondan, xudo tomonidan, boshqa tomondan – tabiat tomonidan. SHu ma’noda bax-saodatga, farog‘atga iki yo‘l orqali boriladi: falsafiy ta’lim, ya’ni inson tafakkuri kuchi bilan boruvchi va muqaddas ruhdan keluvchi "ilohiy ta’lim".

Uning fikricha inson o‘z hayotining yaxshiligi yoki yomonligi uchun o‘zi mas’uldir, bunda insonning shaxsiy xususiyatlari belgilovchi ahamiyatga ega va bunda uning boyligi yoki merosiy ahvoli hech qanday rol o‘ynamaydi. Insoniyatning vazifasi tafakkurning imkoniyatlarini amalga oshirish, ayniqsa nazariy tafakkur imkoniyatlarini amaliy faoliyatga aylantirishdir. "Monarxiya" asarida u cherkov "abadiylik" masalalari bilan shug‘ullanishi, amaliy hayot, erdagi ishlar esa kishilarning vazifasi bo‘lishi, kishilar intilishlari esa baxt-saodat, tenglikka va umumiy tinchlikka asoslangan jamiyat qurishga sarflanishi lozim.