O’zbеkistоn rеspublikasi хalq ta’limi vazirligi jizzaх davlat pеdagоgika instituti

IJTIMOIY FALSAFA TARIXI

1-mashg‘ulot

Reja:

1. Qadimgi Sharq va G‘arbda ilk ijtimoiy-falsafiy qarashlar

2. O‘rta asrlar ijtimoiy falsafasi

3. G‘arbiy YYevropa Uyg‘onish davri va Yangi zamon ijtimoiy falsafasi

Tayanch tushunchalar

Zardushtiylik, konfutsiychilik, idealizm, materializm, etuk davlat, ijtimoiy ideal, nemis klassik falsafasi, pozitivizm, neopozitivizm, marksizm, ekzistensializm, psixoanaliz, istiqlol falsafasi.

Qadimgi Sharq va G‘arbda ilk ijtimoiy-falsafiy qarashlar. Ijtimoiy falsafa jamiyat haqidagi falsafasiy bilimlarni o‘zida mujassamlantiradi. Falsafa fanining shakllanishi va taraqqiyot tarixi ayni vaqtda ijtimoiy falsafaga ham bevosita dahldor, zotan falsafiy bilimlar eng qadimiy davrlardan boshlab inson va uning olamga munosabati muammosini o‘z ichiga oladi. Falsafa tarixi ayni vaqtda ijtimoiy falsafa tarixi hamdir.

Ijtimoiy falsafaning tarixi ayrim olimlarning fikricha uch bosqichni o‘z ichiga qamrab oladi¹³.

1. Ijtimoiy falsafaning shakllanishi va taraqqiyoti. Bu XIX asrgacha bo‘lgan davrni o‘z ichiga oladi.

2. XIX asr ijtimoiy falsafaning maxsus yo‘nalish sifatida ajralib chiqishi.

3. XX asrda ijtimoiy falsafaning taraqqiyoti.

Ijtimoiy-falsafiy bilimlarning shakllanishi va taraqqiyoti antik davr falsafasidan tortib to XIX asrga qadar bo‘lgan davrni o‘z ichiga oladi. Bu davrda ilgari surilgan falsafiy qarashlar nafaqat olam, tabiatni, ayni vaqtda jamiyat va inson haqidagi, insonning jamiyatga munosabati haqidagi bilimlarni ham o‘z ichiga qamrab olgan edi. Shundan kelib chiqqan holda ijtimoiy-falsafiy bilimlar eng qadimiy davrlardan boshlab shakllangan, degan xulosaga kelish o‘rinli. Ijtimoiy-falsafiy bilimlar qadimgi Sharq mamlakatlari – Xitoy, Xindiston, Markaziy Osiyoda shakllangan. Eramizdan avvalgi V-VI asrlardan boshlab qadimiy yunoniston falsafasida jamiyat, inson muammolari tahlil qilingan. Aynan qadimgi Yunonistonda ijtimoiy falsafiy bilimlarga asos solingan.