O’zbekiston respublikasi davlat statistika qo’mitasi kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti



Download 6,02 Mb.
Pdf ko'rish
bet223/740
Sana27.01.2022
Hajmi6,02 Mb.
#414023
1   ...   219   220   221   222   223   224   225   226   ...   740
Bog'liq
Raqamli iqt asoslari-Maruza Matn-05.03.2020

В

= ( b


vector ko’rinishida berilgan 

– blokini 
shifrlash 
А = ( а
ij

matritsa kalitni 
B

vektorga ko’paytirish orqali amalga 
oshiriladi. Natijada 
С
k
 = ( c
i

vector ko’rinishidagi shifromatn bloki hosil qilinadi. 
Bu vektorning elementlari 
с
i

j
j
ij
b
a

ifodasi orqali aniqlanadi. Informatsiyani 
rasshifrovka qilish 
С

vektorlarni 
А 
matritsaga teskari bo’lgan 
А 
1

matritsaga 
ketma-ket ko’paytirish orqali aniqlaniladi.
Shirflashning additiv usullari 


216 
Shifrlashning additiv usullariga binoan dastlabki informatsiya simvollariga 
mos keluvchi raqam kodlarining ketma-ketligigamma deb ataluvchi qandaydir 
simvollar ketma-ketligiga mos keluvchi kodlar ketma-ketligi bilan ketma-ket 
jamlanadi. Shu sabali, shifrlashning additiv usullari 
gammalsh
deb ham ataladi. 
Ushbu usullar uchun kalit sifatida gamma ishlatiladi. Additiv usullarning 
kriptoturg’unligi kalit uzunligiga va uning statistik ko’rsatgichlarining tekisligiga 
bog’liq. Agar kalit shifrlanuvchi simvollar ketma-ketligidan qisqa bo’lsa, 
shifromatn kriptoanalitik tomonidan statistik usullar yordamida rasshifrovka 
qilinishi mumkin. Kalit va dastlabki informatsiya uzunliklari qanchalik farq qilsa, 
shifromatnga muvaffaqiyatli hujum ehtimolligi ham shunchalik ortadi. Agar kalit 
uzunligi shifrlanuvchi informatsiya uzunligidan katta bo’lgan tasodifiy sonlarning 
davriy bo’lmagan ketma-ketligidan iborat bo’lsa, kalitni bilmasdan turib, 
shifromatnni rasshifrovka qilish amaliy jihatdan mumkin emas. Amaliyotda asosini 
psevdotasodifiy sonlar generatorlari (
yoki datchiklari
) tashkil etgan additiv usullar
eng ko’p tarqalgan va samarali hisoblanadi. Bunday generatorlar psevdotasodifiy 
sonlarning cheksiz ketma-ketligini shakllantirishda nisbatan qisqa uzunlikdagi 
dastlabki informatsiyadan foydalaniladi. Psevdotasodifiy sonlar ketma-ketligini 
shakllantirishda kongruent generatorlardan ham foydalaniladi. Bu toifaga mansub 
generatorlar 
sonlarning 
shunday 
psevdotasodifiy 
ketma-ketliklarini 
shakllantiradiki, ular uchun generatorlarning davriyligi va chiqish yo’li ketma-
ketliklarining tasodifiyligi kabi asosiy ko’rsatgichlarini qat’iy matematik tarzda 
ifodalash mumkin. Bunday generatorlarni apparat yoki dasturiy vositalar 
yordamida osonlik bilan yaratish mumkin.
Shifrlashning kombinatsiyalangan usullari 
Qudratli komp’yutarlar, tarmoq texnologiyalari va neyronli hisoblash 
tizimlarining paydo bo’lishi xozirgacha umuman fosh qilinmaydi deb hisoblangan 
kriptografik tizimlarning obrusizlantirilishiga sabab bo’ldi. Bu esa o’z navbatida 
yuqori turg’unlikka ega bo’lgan kriptotizimlarni yaratishni taqozo qildi. Bunday 
kriptotizimlarni yaratish usullaridan biri shifrlash usullarning kombinashiyalangan 


217 
tartibda qo’llanilishidir. Quyida eng kam vaqt sarf qilgan xolda kriptoturg’unlikni 
jiddiy ravishda oshirish imkonini beruvchi shifrlashning kombinatsiyalangan usuli 
haqida gap boradi. Shifrlashning ushbu kombinatsiyalangan usulida ma’lumotlarni 
shifrlash ikki bosqichda amalga oshiriladi. Birinchi bosqichda ma’lumotlar standart 
usul (
masalan, DEC usuli
) yordamida shifrlansa, ikkinchi bosqichda shifrlangan 
ma’lumotlar ikkinchi bor mahsus usul bo’yicha qayta shifrlanadi. Mahsus usul 
sifatida ma’lumotlar vektorining elementlarini noldan farqli bo’lgan son 
matritsasiga ko’paytirishdan foydalanish mumkin. Gammalashni qo’llashda agar 
shifr gammasi sifatida raqamlarning takrorlanmaydigan ketma-ketligi ishlatilsa, 
shifrlangan matnni fosh qilish juda ham qiyin bo’ladi. Odatda shifr gammasi har 
bir so’z uzunligidan katta bo’lsa va dastlabki matnning hech qanday qismi ma’lum 
bo’lmasa, shifrni faqat to’g’ridan-to’g’ri saralash orqaligina fosh qilish mumkin. 
Bunda kriptoturg’unlik kalit o’lchami orqali aniqlanadi. Shifrlashning bu usulida 
ko’pincha himoya tizimining dasturiy ko’rinishda amalga oshirilishida 
foydalaniladi va shifrlashning bu usuliga asoslangan tizimlarda bir soniyada 
ma’lumotlarning bir nacha yuz kilobaytini shifrlash imkoniyati mavjud. 
Rasshifrovka qilish jarayoni – kalit ma’lum bo’lganda, shifr gammasini qayta 
generatsiyalash va uni shifrlangan ma’lumotlarga singdirishdan iboratdir.

Download 6,02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   219   220   221   222   223   224   225   226   ...   740




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish