O’zbekiston respublikasi davlat statistika qo’mitasi kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti

Google, Яндекс, Amazon, Alibaba, Ozon 
va 
shunga o’xshashlarni
) ham qo’llab-quvvatlash – haqiqatan ham 
sotuvchilarga platformalar orasidagi raqobat ancha foyda beradi; 

Iste’molchilar bilan o’z sayti orqali muloqot qilish – bu ishni oldindan 
mavjud bolgan iste’molchilar bilan amalga oshirgan ma’qul; 

Saytlarning raqobati tufayli narxlar biroz past bo’lgan chegirmalar 
saytlaridan foydalanish (
ЭдельманБ. Как не платить дань в Интернете. 
Четыре способа найти управу на таких, как Google, Amazon и Kayak // 
Harward Business Review \\ —Россия. 2014. Октябрь. с.77-78
.); 
Shunday qilib, katta va quvvatli raqamli platformalar sotuvchilarga nisbatan bir 
qancha afzalliklarga ega, bular jumlasiga ularning mavqei, ko’lami, murakkablik 
darajasi, narxlar tuzilmasi va foydalanuvchilarning ularni afzal ko’rishlarini kiritish 
mumkin. Shu tufayli, kichikroq investitsiyalar kiritgan holda ular mahsulot ishlab 
chiqaruvchilardan ko’ra ko’proq foyda olishlari mumkin. Bir qancha raqamli 
platformalar o’zlarini tekin deb bildiradilar, ammo tovar yetkazib beruvchilar 
ularga komission to’lov to’laydilar, foydalanuvchilar esa uni tekin deb biladilar. 
Lekin vaqti kelib, platforma tomonidan olinadigan to’lov iste’molchilar uchun 
og’irlik qilishi mumkin va bunday platformalardan ishlab chiqaruvchilar ham, 
iste’molchilar ham voz kechishlari mumkin. Platformalar asosidagi biznesning 
rivojlanishi raqobat hamda kompaniya va platforma egalari orasidagi munosabat 

---

541 
bilan bog’liq bo’lgan ko’pgina muammolarni keltirib chiqaradi va bular 
quyidagilar bilan bog’liq: 

Hamkorlik platformasining arxitekturasi bilan bog’liq muammolar; 

Hamkorlik ishtirokchilari orasidagi ishonch mexanizmini tashkil qilish. 
Ishonchni saqlab qolish uchun esa ekotizim hamkorlik va raqobat orasidagi 
balansni saqlab turushi lozim;

Biznes 
bo’yicha 
mutaxassislarning 
fikrlariga 
ko’ra, 
ishonchni 
mustahkamlash uchun ishtirokchilarning ochiq muloqoti, transparentlik, 
ma’lumot almashinisini kengaytirish, bilimlar va kompetentsiyalar 
almashinish tarmog’ini tashkil qilish hamda muvaffaqiyatli hamkorlik 
tajribasini umumlashtirish kerak; 

Kompaniyalar darajasida ishonch mexanizmini rivojlantirish omillaridan eng 
asosiysi, institutsional faktor hisoblanadi, ya’ni, bu qoidalarni 
quvvatlaydigan jamoyat instituti qoidalari tizimi va tashkilotlariga ishonch 
mavjud bo’lishi (
Маркова В.Д, Трапезников М.С. Современные формы 
партнерства в бизнесе // Мир экономики и управления. 2016. № 4. С. 
109—19.
). Bunday tashkilotlarning samarasiz ishlashi tizimning barbod 
bo’lishiga olib kelishi mumkin; 

Informatsion muammolar, shu jumladan, faoliyat ko’rsatayotgan tashkiliy 
tarmoqlar va ekotizimlar tuzilishining noaniqligi va qonun tomonidan yo’lga 
qo’yilmaganligi; 

Texnologik infratuzilma ekotizimning to’laqonli ishlashiga tayyor emasligi 
bilan bog’liq infratuzilmaviy muammolar; 

Boshqaruv muammolari esa hamkorlik tizimi biznes-modelini tashkil qilish, 
uni koordinatsiya qilish, faoliyatini monetizatsiya qilish, birgalikda 
ishlashdan 
sinergetik 
samaraga 
erishish 
va 
tarmoq 
hamkorligi 
imkoniyatlaridan foydalanishdir; 
Yuqoridagi bir qancha muammolarga qaramay, jahonning turli mamlakatkarida 
platforma texnologiyalari tashkil qilish shiddat bilan davom etmoqda. Bundan 

---

542 
keyingi bosqich esa platfroma texnologiyalari asosida biznes-ekotizimlar yaratish 
va uni yangi tamoillar asosida boshqarishdir. Rossiyada ishlab chiqarilgan