O’zbekiston respublikasi davlat statistika qo’mitasi kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti

*.exe, *.com
kengaytirgichli bajariluvchi fayllardir. Ular 
*.doc, *.xls
ko’rinishidagi makroprotseduralarga ega bo’lib, zararlanish oqibatida kompyuter 
ishini izdan chiqaradigan xolatga kelib qoladilar. Tarmoq chuvalchanglari esa zarar 
keltiradigan dasturlar turiga mansub bo’lib, ular boshqa fallarning bir qismi emas, 
balki aloxida mustaqil fayllar ko’rinishida bo’ladilar. Bunday dasturlar lokal va 
global tarmoqlar yoki elektron pochta orqali tezlik bilan tarqalib, ko’payib 
ketadilar. Chuvalchang virusi sizning ruxsatingizsiz sizning pochtangizdagi 
elektron adres kitobingizdagi barcha manzillarga qandaydir ma’lumotlar jo’natishi 
yoki xavfli amallarni xosil qilishi mumkin. Troyan dasturlari ko’paymaydilar, 
o’zlari biror bir ma’lumot jo’nata olmaydilar va kompyuteringizdagi 
ma’lumotlarni o’chira olmaydilar. Ammo ular turli xil xavfli amallarni bajarib, 
sizga katta talofat yetkazishlari mumkin. Troyan dasturining asosiy maqsadi 
kimlargadir sizning kompyuteringizga kirish va uni o’z maqsadlarini amalga 
oshirish uchun boshqara olish imkoniyatini yaratishdir. Bu ish sizga 
bilintirilmasdan, asta-sekinlik bilan amalga oshiriladi. Troyan dasturi faoliyati 
natijasida sizning shaxsiy ma’lumotlaringiz, biznes goya va ma’lumotlaringiz yoki 
qandaydir yozishmangiz internetda raqobatchilarga yoki barcha xalq ommasiga 
oshkor bo’lib qolishi mumkin. Yoki turli xil elektron to’lov tizimlaridagi 
pullaringiz qaergadir g’oyib bo’lib qolishi mumkin.