O’zbekiston respublikasi davlat soliq qo’mitasi

Pul ijtimoiy mexnat va qiymatni gavdalantiradi. Bunda mexnat qaysi soxaga sarflangani va qiymat qaerda yaratilganligi farqsizdir. Pulga xoxlagan iste’mol qiymati-ni olish mumkin. Demak, tovarlarning ideal sharoitdagi pul shakli va ideal sharoitdagi pulning umumiy iste’mol qiymati ikkalasi bir munosabat momentlaridir. Pulning o’zi tovardir. Tovarlarning tovaridir, kishi orzu qilgan sharoitda xoxlagan tovarga aylana oladigan tovardir.

Pulning moxiyati uning vazifalarda yanada yaqqol namoyon bo’ladi. Pulning dastlabki va asosiy vazifasi qiymat o’lchovi bo’lishidir. Pul barcha tovarlarda bo’lgan qiymatning o’lchovi bo’ladi, ya’ni insonning tovarni yaratish uchun sarf bo’lgan obstrakt mexnatini aniqlaydi. Pul xam umumiy ekvivalent tovar bo’lib, o’zi xam qiymatga egadir. Pul xam barcha tovarlar singari inson mexnatining natijasidir. Tovar-ning pulda ifodalangan qiymati uning baxosidir. Tovarning baxosi talab va taklifga qarab o’zgaradi. Agar talab bilan taklif bir-biriga muvofiq kelsa, tovarning baxosi uning qiymatiga mos bo’ladi. Talab bilan taklif bir-biriga muvofiq kelmasa tovarning baxosi bilan qiymati bir-biriga teng bo’lmaydi. Baxo qiymatdan yuqori yoki past bo’ladi.

Pul qiymat o’lchovi sifatida o’z vazifasini ideal ravishda amalga oshiradi. Tovarlarni baxolash uchun bu tovarlar baxolariga teng miqdorda naqd pul bo’lishi shart emas.

Tovarlarning baxosi oltinning ma’lum miqdorida aniqlanadi. Davlat tomonidan mamlakat pul birligida o’rnatilgan oltin miqdori baxolar masshtabi deyiladi. Xar bir mamlakat o’zining pul birligiga ega. Masalan AQSHda dollar, Angliyada funt-sterling, O’zbekistonda so’m va xk.