O`zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari Vazirligi Muhammad al Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti mut fani

3. Zamonaviy aloqa xizmatlarining xususiyatlari

“Aloqa tarmog‘i” terminini ikki nuqtai nazardan qarashmumkin.

Birinchidan, aloqa tarmog‘ini, ma’lumotlarni almashish uchun texnik vositalarmajmuasidan iborat bо‘lgan mustaqil obyekt kabi qarashmumkin.
Ikkinchidan, aloqa tarmog‘ini, global axborot infrastrukturasi(GAI)ni (ГИИглобальной информационной инфраструктуры) muhim komponenti deb qarash mumkin.
Oxirgi tushuncha, xalqaro elektr aloqa ittifoqi tomonidan XX asrning oxirlarida, axborot va elektr aloqaning rivojlanishinishakllantirish bо‘yicha ishlar oxiriga yetgandan keyin kiritilgan. GAI, aloqa tarmoqlarining majmuasi, foydalanuvchi qurilmalari, axborot va insonlarning resursi kabi qaraladi.
GAIning asosiy vazifasi foydali ma’lumotga ulanishni ta’minlash va аbonentlar orasidagi aloqani o’rnatishdan,shuningdek ishlash, о‘qish va kо‘ngil ochar tomosha qilish uchun yaxshi sharoitni yaratishdan iborat. GAIning funksional imkoniyatlari, kelajakda ma’lumotlarni vaqti va joyiga bog‘liq bо‘lmagan holda, ma’qbul tarif hamda butun dunyomasshtabida yetkazishdir.
Har qanday turdagi telekommunikatsiya tizimlarini taxlil qilish uchun ITU tomonidan tavsiya etilgan modeldan boshlaymiz. Quyidagirasmda taqdim etilgan bu model, bulutlar kо‘rinishida tasvirlangan 4 ta komponentdan iborat.

1-rasm. ITU tomonidan tavsiya etilgan telekommunikatsiya tizimlarining modeli

Har bir bulutning ichida ingliz tilida umumiy qabul qilingan nomi keltirilgan. Yuqorisida esa odatda texnik adabiyotlarda keltirilgan tarjimasi keltirilgan. “aloqa tarmog‘i” termini, aloqa operatori javobgar bо‘lgan muhit kiruvchi, modelning ikki komponentiga tegishli.

XX1 asrda dunyo hamjamiyati о‘zining, global axborot jamiyati (GAJ) deb nomlangan yangirivojlanish erasiga о‘tdi.
GAJning asosiy fazilatishundan iboratki, unda bilim va axborot, tashqi ishlab chiqarish rolini egallaydi, ya’ni jamiyat bolig‘ining material asosi bо‘lib qoladi. Yuqori texnologiyalarni qо‘llash maxsuslashtirilgan yangisoxa, birinchi navbatda infokommunikatsiya muhitida dasturiymaxsulotlarnisamarali taqsimlash amalga oshadi.