O'zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al- xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Kompyuter tarmoqlari

714-19 guruh

Avazov Ulug’bek

5-Amaliy ish

Mavzu: Marshrutizatorning asosiy ko‘rsatkichlarini sozlash
Ishdan maqsad: Marshrutizatorlarni sozlashdan oldin tarmoqni tuzilishini hisobga olish va marshrutizatorning interfeyslar xolatini o‘rganish

Marshrutizator yoki router – bu ikki va undan ortiq turli xildagi tarmoqni birbiri bilan bog’lab beruvchi qurilmadir. Marshrutizator dastur va qurilma ko’rinishida bo’ladi. Dastur ko’rinishidagi marshrutizator oddiy shaxsiy kompyuterga o’rnatilgan va unga ikkita turli tarmoq ulangan bo’ladi. Bu ko’rinishdagi marshrutizator bizdan ortiqcha mablag’ talab qilmasada, ishonchli hisoblanmaydi. Chunki kompyuterni har doim ham yoqig’ holatda saqlab bo’lmaydi. Shuning uchun ham qurilma ko’rinishidagi routerlar afzaldir. Eng sodda routerda, kamida 2 ta port mavjud bo’ladi. Biri WAN port hisoblansa, ikkinchisi LAN port hisoblanadi. WAN portga turli tehnologiyalarga mansub tarmoq – xDSL, Frame Relay, ATM va boshqa kabilar ulanishi mumkin. LAN portga Ethernet texnologiyasiga tegishli tarmoq ulanadi. Hozirgi kunda router ishlab chiqaruvchi firmalar soni kundan kunga ko’payib bormoqda. Cisco, Tp-link, D-link, Tenda, Zyxell, Fast, Telmax va boshqalar shular jumlasidandir. Endi routerning ishlash prinsipini ko’rib chiqsak. Siz honadoningizga o’rnatadigan ADSL modemlar ham router hisoblanadi. Bu modemlar ko’pi bilan 8 Mbit/s tezlikni ko’tarib bera oladi. Ammo hozirgi abonent liniya tarmoqlari bu tezlikni ko’tarmaydi. Boshqariladigan routerlar nafaqat ikki tarmoqni bir biri bilan bog’lab beradi, balki sizning lokal tarmog’ingizni tashqi hujumlardan himoya vazifasini ham bajarib beradi. Ularda tarmoq ekrani – firewalllar mavjud bo’lib, ular yordamida sizning tarmog’ingizga ruhsatlarni berishi mumkin. Shu bilan birga router sotib olayotganingizda, uning Wi-fi router ekanligiga e’tibor bering. Chunki honadoningizda wi-fi bilan ishlay oladigan qurilmalar mavjudligi yoki bo’lmasam kelajakda albatta sotib olishingiz mumkinligini inobatga oling. Router marshrutizasiya jadvaliga asoslangan holda ishlaydi. U ikki hil ko’rinishda bo’ladi: dinamik marshrutizasiya va static marshrutizasiya. Dinamik marshrutizasiya, ko’rinishidan qulay, uni sozlash shart emas. U o’ziga ulangan barcha qurilmalar tog’risida ma’lumotni saqlaydi. Vaqti – vaqti bilan tarmoqqa paketlar jo’natib turadi va ulardan qaytgan javob orqali tarmoqni hotirasida quradi. Ammo bu routerni ko’proq ishlashiga sabab bo’ladi(yuklama ko’payadi). Havsizklik jihatda ham mukammal deb bo’lmaydi. Statik marshrutizasiya esa tarmoq havfsizligining barcha talablariga javob beradi. Unda tarmoq marshruti avvaldan yozib qo’yiladi. Barcha paketlar ushbu route bo’yicha harakat qiladi.

Marshurtizatorlarda bundan tashqari loopback interfeys ishlatiladi. Loopback interfeys – marshrutizatorning ichki mantiqiy interfeysi hisoblanadi. U fizik portga berilmaydi. SHu sababli unga boshqa qurilmalarni ulab bo‘lmaydi. U dasturiy interfeys hisoblanib, marshrutizatorning ishlashi vaqtida avtomatik UP xolatiga o‘tadi. Loopback interfeysni qo‘llash qurilmalarni boshqarish va testlash vaqtida maqsadga muvofiq. U hech bo‘lmaganda bitta interfeysga kirishni ta’minlab beradi. Uni testlash maqsadida ishlatish mumkin. Masalan, marshurtizatorning chegarasi doirasida tarmoqni imitatsiya qilish orqali marshrutizatsiya jarayonini testlash uchun.

Loopback interfeysni kiritish uchun quyidagi buyruqlar kiritiladi:

Router(config)# interface loopback number

Router(config-if)# ip address ip-address subnet-mask

Router(config-if)# exit

Marshrutizatorda bir nechta loopback interfeyslarni aktivlashtirish mumkin. Har bir loopback interfeys uchun IP – manzil yagona bo‘lishi kerak va boshqa interfeys orqali ishga tushirilmagan bo‘lishi kerak.

show ip interface - IP interfeysni konfiguratsiyasini va xolatini ko‘rsatadi.

show ip interface brief - IP interfeys to‘g‘risida qisqacha ma’lumot

show ip route – to‘liq IP marshrutizatsiya jadvalini ko‘rsatadi.

show ip route connected – to‘g‘ridan to‘g‘ri ulangan aktiv tarmoqlarni ro‘yxatini ko‘rsatadi

show running – config – hozirgi ishchi konfiguratsiyani ko‘rsatadi.

Traceroute – ko‘rsatilgan joyga marshrutni to‘liq ko‘rsatadi.