O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universitetiqarshi filiali

O‘zgaruvchi kesish tezligi bilan ishlashda keskich turg‘unlik davrini aniqlash. Bo‘yrama yo‘nishda (1) formula bilan ifodalanuvchi T-V boғliqlik, ko‘ndalang (toretsli) yo‘nib tekislashda va konusli yo‘nishda boshqa ko‘rinishni qabul qiladi.
Dastlab torets tekisliklarni va konusni yo‘nishga muvofiq bo‘luvchi bir qancha kinematik boғlanishlarni ko‘rib chiqamiz.
Torets yuza (shakl-92) doimiy burchak tezlik va surish qiymatlarida dich ichki diametrdan dtash tashqi diametrgacha, yaoni o‘suvchi kesish tezligida yo‘nib tekislanayotgan bo‘lsin.
92-шакл
Boshlanғich diametrdan dich qandaydir diametrgacha d yo‘nib tekislash mobaynida mashina vaqti qo‘yidagiga teng bo‘ladi:
2nS


мин ,



S (w / n)
(d  d )
d  d
 
 ич
й
 ич
сек  
(122)
bu yerda d va dich- diametrlar, m(mm); S - surish, m(mm);
w(n) - burchak tezlik, rad/sek { ayl/min }.
Bu yerdan:
d=dich+Sw m{ d=dich+2nS, mm },
(123)
d diametri bir laxzadagi kesish tezligi quyidagi teng bo‘ladi:
  Vич  j
 ич 
V 
1000 1000 1000
  d  n d  2n2 S
(124)
2
ич
c
Vич
d (V ) 2n S
1000 d ( ) 1000
; j  
 d  n
(125)
CHo‘qqida 2d burchakli konusni yo‘nib tekislashda
sin 
2n2 S
1000
j 
(126)
Kamayuvchi kesish tezligi bilan toretsli yo‘nishda (dtash tashqi diametrdan dich ichki diametrigacha)
V  Vташ  j
(127)
Toretsli yo‘nib tekislash uchun T - V boғliqlikni keskich yeyilishini eksperimental ravishda o‘rnatilgan qonuniyatlar asosida (1) formuladan analitik usulda keltirib chiqarish mumkin.
Keskich yeyilishini vaqtning chiziqli funktsiyasi bo‘lib hisoblanuvchi harakterli xolat uchun bu xolasni ko‘rib chiqamiz:
w=lwVzw=c (128)
Agarda yo‘nib tekislash doimiy kesish tezligida o‘tkazilganda edi, u holda bir loxzali yeyilish tezligi U doimiy kattalik bo‘lgan edi.
U
w
 d (wc)  l

d ( )
V zw  w  const.

(129)
Bunda biz qo‘yidagiga ega bo‘lar edik:
T 
WH  w  const  u
(130)
bu yerda wn - o‘tmaslanish mezoni sifatida qabul qilingan normal yeyilish.
T - turg‘unlik davri.
Toretsli tekisliklarni va konusli yuzalarni yo‘nib tekislashda, qachonki V kesish tezligi va unga muvofiq V yeyilish tezligi to‘ktovsiz uzgarib turadi, (14)-
(16) formulalar tatbiq etilmaydi.
Bunday holda biz Vc va U kattaliklarni faqatgina vaqtning cheksiz kichik oraliq davomida doimiy deb hisoblashga qodirmiz.
Agarda yo‘nib tekislash hamma vaqt V ning bir loxzali qiymatiga teng
bo‘lgan V doimiy kesish tezligida bo‘lganda edi, u holda U yeyilish tezligi ham doimiy bo‘lgan bo‘lar edi va U ning bir loxzali V kesish tezligida faraz
qilinuvchi yoki soxta turg‘unlik davri TT

V
z
 C
ega bo‘lar edi.
T
Cz
U    n  n 
d ( ) T
d (w ) w w V z
(131)
bu yerdan
 )

w
Cz
n z
c
d (w )  V d (
(132)
yoki o‘suvchi kesish tezligi bilan yo‘nib tekislash xolati uchun:
w
ич
Cz
n
c
d (w )  (V  j )z d ( )
(133)