Oʻzbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xozazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti telekommunikatsiya texnologiyalari fakulteti mustaqil ish Bajardi

Assembler tilining asosiy operatorlari

1) Operator turlari haqida tushuncha
Har qanday algoritmlik dasturlash tili o’ziga mos operator turlariga ega. Assembler tili ham ozining tarkibiy qismida quyidagi operator turlariga ega:

• 
  Bajariluvchi operatorlar
  
• 
  Ma’lumotlarni aniqlash psevdooperatorlari
  
• 
  Makrooperatorlar
  
• 
  Izohlar
  

Bajariluvchi operatorlar translyator orqali mashina buyruqlariga o’zgartiriladi. Assembler tilining bitta bajariluvchi buyruq bitta mashina buyruqqa mosdir. Dasturlash tillarning barcha bajariluvchi buyruqlar quyidagicha guruhlanadi:

• 
  Ma’lumotlarning qayta ishlash operatorlari;
  
• 
  Boshqaruvni uzatish opratorlari.
  

Ma’lumotlarning qayta ishlash opratorlari hotira maydon (operativ hotira katakchalari, registrlar yoki bayroq-maydonlari) qiymatlariga ta’sir o’tkazsa, boshqaruvni uzatish opratorlari esa dastur bajarish jarayonini o’zgartirishdan iborat.
Ma’lumotlarni aniqlash psevdooperatorlari, bajariluvchi operatorlarning aksariyati bo’lib, ular mashina buyruqlariga o’girilmaydi, faqat translyator-dasturga dasturchilar tomonidan ko’rsatmalardan iborat bo’ladi.
Makrooperatorlar esa bir nechta dasturlash tilining oddiy operatorlarni yoki psevdooperatorlarni translyator uchun almashtirilish qonuniyatini belgilaydi. Misol taraqasida protsedura yoki makroslarni keltirishimiz mumkin.
2) Assemblerning ma’lumotlarga ishlov berish operatorlari
Ma’lumotlarni qayta ishlash uchun Assembler tilining operatorlarini quyidagicha guruhlarga ajratishimiz mumkin:

1. 
   Arifmetik operatorlar
   
2. 
   Mantiqiy operatorlar
   
3. 
   Ma’lumotlarni uzatish operatorlar
   
4. 
   Bayroq-maydonlarni boshqarish operatorlar
   
5. 
   Siljitish operatorlar
   
6. 
   Zanjir(qator) ustida operatorlar
   

Quyida shu operator turlariga batafsil to’xtab o’tamiz va ularning dasturda yozilish sintaksis misollari bilan tanishib chiqamiz.