O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xozazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti fizika kafedrasi mustaqil ish mavzu: Gers vibratori

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XOZAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI FIZIKA KAFEDRASI Mustaqil ish MAVZU: Gers vibratori

Bajardi: PHY007 guruh talabasi A. A. Yunusov
Tekshirdi: A. N. Axmedova
TOSHKENT 2022

Reja:

01. Kirish

02. Maksvell nazariyasi - Gers eksperementida

03. Gers vibratorining tuzilishi

04. Gers vibratorining qo’llanilishi

05. Xulosa

Kirish:

Bu mustaqil ish maqsadi Gers vibratori va uning ishlash prinsipini o’rganishdan iborat. Mustaqil ish Fizika fanining katta bo’limlari, xususan Garmonik tebranishlar va To’lqin hodisalari bo’limlaridan foydalangan holda yoritib beriladi.

Maksvell nazariyasi - Gers eksperementida

Maksvelning elektromagnit to’lqinlar mavjudligi haqidagi nazariyasi natijajalarini 1888 yilda eksperemental tekshirdi. Gers to’lqinlar hosil qilish un o’zi ixtiro qilgan uchqun oraliq bilan ajralib turuvchi ikkita sterjindan iborat vibratorlardan foydalandi.

Gers vibratorining tuzilishi

C kondensator va L induktiv g’ltakdsan tuzilgan tebranish konturida elector maydoni kondensator qoplamalari oralog’ida, magnit maydoni esa g’altak ichida toplanadi a-rasmda. Kondensator va g’altak o’rab turgan fazoda maydon amalda nolga teng, shuning uchun to’lqinlarning sezilarli tarqalishi sodir bo’lnaydi. To’lqinlarning tarqalishi sezilarli rol o’ynashi un maydon xosil bo’ladigan sohani fazodan ajratish kerak. Bunga erishish un kondensator qoplamalari orsidagi masofani uzaytirish kerak б va в rasmlar. Natijada biz Gers vibratorini hosil qilamiz. г-rasmda.

Gers vibratorining qo’llanilishi

Tebranish uyg’otish un vibrator induktorga ulanadi. (yuoqridagi rasm) Uchqu oraliqdagi kuchlanish teshish qiymatiga erishganda, vibratorning har ikkala yarimini tutashtiruvchi uchqun hosil bo’ladi. Natijada uchqun o’chguncha davom etuvchi erkin so’nuvchi tebranishlar hosil bo’ladi. Tebranishlarda yuzaga keladigan yuqori chastotali tokni inductor chulg’amiga o’tkazmaslik un vibrator bn inductor orasidas ДР drossel, ya’ni katta induktivlikka ega bo’gan g’aktak ulangan. Uchqun o’chgandan so’ng vibrator induktordan yana zaryad oladi va jarayon qaytarilafi. Shunday qilib, Gers vibratorlari ketma-ket keluvchi bir qator kuchsin so’nuvchi to’lqinlarni uyg’otgan.

Xulosa

Gers katta metal ko’zgularda va asphalt prizma yordsamida ekeltomagnit to’lqinlarning qaytishi va sinishi amala oshirdi va ushu har ikkala hodisa optikada yorug’lik to’lqinlari un aniqlangan qonunlarga bo’ysunishini ko’rsatdi. Gers to’lqinlar yo’liga bir-biriga parallel bo’lgan mis simlarda yasalgan to’r joylashtirdi va to’rni nir atrofida aylantirganda undan o’tayotgan to’lqinlarning intensivligi leslin o’zgarganini payqafi. To’r E vektorga perpendikular bo’lganda to’lqin to’rdan halalsiz o’tgan. To’r E ga parallel joylashtirilganida to’lqin to’rdan o’tmagan. Shunday qilib, elektomagnitto’lqinlarning ko’ndalang to’lqin ekanligi isbot qilingan.
Foydalanilgan Adabiyotlar

• K.P.Abduraxmanov, O‘.Egamov. “Fizika”. Darslik. Toshkent. 2013 y.
• И. В. Савельев Физика курси. М.: Наука 1989 т. 2

• ziyo.net
• fizika.uz –talabalar va fizika o’qituvchilari uchun sayt
• fizika.ru – TATU Fizika kafedrasining katta o’qituvchisi V.S.Hamidovning shaxsiy sayti

Internet sahifalari

E’tiboringiz uchun rahmat