O’zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi

§ 3.2. Dasturiy ta’minotning hayot aylanish jarayonlari

Standart dasturiy ta’minot tizimlarining hayot tsikli davomida bajarilishi mumkin bo’lgan turli xil tadbirlarni yetita jarayon guruhiga ajratadi. Ushbu guruhlar ichidagi hayot aylanish jarayonlarining har biri maqsadlar va kerakli natijalar, ushbu natijalarga erishish uchun bajarilishi kerak bo’lgan harakatlar va vazifalar ro’yxati bilan tavsiflanadi.

• 
  kelishuv jarayonlari - ikkita jarayon;
  
• 
  konstruksiyani tashkiliy qo’llab-quvvatlash jarayonlari - beshta jarayon;
  
• 
  konstruksiya jarayonlari - etti jarayon;
  
• 
  texnik jarayonlar - o’n bitta jarayon;
  
• 
  dasturiy ta’minotni amalga oshirish jarayonlari - etti jarayon;
  
• 
  dasturiy ta’minotni qo’llab-quvvatlash jarayonlari - sakkizta jarayon;
  
• 
  dasturiy ta’minotni qayta ishlatish jarayonlari - uchta jarayon. Asosiy:
  
• 
  Xarid qilish (dasturiy ta’minotni sotib oluvchi xaridorning harakatlari va vazifalari)
  
• 
  Yetkazib berish (mijozga dasturiy mahsulot yoki xizmatni etkazib beradigan etkazib beruvchining faoliyati va vazifalari)
  
• 
  Konstruksiyalash (ishlab chiquvchi tomonidan amalga oshiriladigan harakatlar va vazifalar: dasturiy ta’minotni yaratish, dizayn va ekspluatatsion hujjatlar, test va o’quv materiallarini tayyorlash va hk).
  
• 
  Operatsion (operatorning harakatlari va vazifalari - tizimni boshqaradigan tashkilot)
  
• 
  Eskort (eskort tashkilot tomonidan amalga oshiriladigan harakatlar va vazifalar, ya’ni eskort xizmati). Xizmat - xatolarni tuzatish, ish faoliyatini yaxshilash
  

yoki o’zgargan ish sharoitlari yoki talablariga moslashish uchun dasturiy ta’minotga o’zgartirishlar kiritish.

• 
  Hujjatlar (dasturiy ta’minotning hayotiy tsikli davomida yaratilgan ma’lumotlarning rasmiylashtirilgan tavsifi)
  
• 
  Konfiguratsiyani boshqarish (dasturiy ta’minot tarkibiy qismlarining holatini aniqlash, uning modifikatsiyasini boshqarish uchun dasturiy ta’minotning butun hayot tsikli davomida ma’muriy va texnik protseduralarni qo’llash).
  
• 
  Sifatni ta’minlash (IS va uning hayot aylanish jarayonlari belgilangan talablarga va tasdiqlangan rejalarga muvofiqligini ta’minlash)
  
• 
  Tasdiqlash (ba’zi bir harakatlar natijasi bo’lgan dasturiy mahsulotlar oldingi harakatlar natijasida kelib chiqadigan talablar yoki shartlarni to’liq qondirishini aniqlash)
  
• 
  Sertifikatlash (belgilangan talablarga va yaratilgan tizimga ularning aniq funktsional maqsadlariga muvofiqligini to’liqligini aniqlash)
  
• 
  Qo’shma baholash (konstruksiyadagi ish holatini baholash: resurslar, xodimlar, uskunalar, asboblarni rejalashtirish va boshqarishni boshqarish)
  
• 
  Audit (shartnoma talablari, rejalari va shartlariga muvofiqligini aniqlash)
  
• 
  Muammolarni hal qilish (ishlab chiqish, ishlatish, texnik xizmat ko’rsatish yoki boshqa jarayonlar davomida aniqlangan muammolarni kelib chiqishi yoki manbasidan qat’i nazar, tahlil qilish va hal qilish)
  

Tashkiliy:

• 
  Nazorat (o’z jarayonlarini boshqaradigan har qanday tomon tomonidan bajarilishi mumkin bo’lgan harakatlar va vazifalar)
  
• 
  Infratuzilmani yaratish (texnologiya, standartlar va vositalarni tanlash va qo’llab-quvvatlash, dasturiy ta’minotni ishlab chiqish, ishlatish yoki unga xizmat ko’rsatish uchun ishlatiladigan apparat va dasturiy ta’minotni tanlash va o’rnatish)
  
• 
  Yaxshilash (hayot tsikli jarayonlarini baholash, o’lchash, boshqarish va takomillashtirish)
  
• 
  O’qitish (kadrlarni dastlabki o’qitish va keyinchalik uzluksiz malakasini oshirish).
  

Har bir jarayon bir qator harakatlarni o’z ichiga oladi. Masalan, sotib olish jarayoni quyidagi bosqichlarni o’z ichiga oladi:

1. 
   Sotib olishni boshlash
   
2. 
   Ariza takliflarini tayyorlash
   
3. 
   Shartnomani tayyorlash va o’zgartirish
   
4. 
   Yetkazib beruvchilar nazorati
   
5. 
   Ishlarni qabul qilish va tugatish
   

Har bir harakat bir qator vazifalarni o’z ichiga oladi. Masalan, takliflar tayyorlash quyidagilarni o’z ichiga olishi kerak:

1. 
   Tizim talablarini shakllantirish
   
2. 
   Dasturiy mahsulotlar ro’yxatini shakllantirish
   
3. 
   Shartlar va kelishuvlarni belgilash
   
4. 
   Texnik cheklovlarning tavsifi (tizimning ishlash muhiti va boshqalar)