O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari

I. BOB. MA`LUMOTLARNI INTELLEKTUAL TAHLILLASH, 
XOTIRA VA PROTSESSOR UNUMDORLIGINI OSHIRISH USULLARI 
VA PARALLEL HISOBLASHLARNI MODELLASHTIRISH VA 
ULARNING TAHLILI
1.1. Ma`lumotlarni intellektual tahlillashda tasvirlarni parallel qayta 
ishlash algoritmlari va texnik vositalari
 
Pentium mikroprotsessori 64 razryadli magistral asosiga qurilgan bo`lib 
xotira va registrlardan ma`lumot almashinuvini keskin tezlashtiradi. Bitta 
bajaruvchi qurilma ikkita U va V qurilmalar bilan almashtirilgan. Ularni xar biri 
parallel operatsiyalar bajaradi. U qurilmasi asosida xisoblanib barcha buyruqlarni 
bajaradi. V qurilmasi yordamchi bo`lib faqat eng ko`p uchraydigan buyruqlarni 
bajaradi. Ichki registr (kesh) ikkiga bo`lingan: 

buyruqlar keshi va 

berilganlar keshi [17]. 
Pentium da ichki chastotada ishlovchi ichki L2 kesh, xajmi 256, 512 yoki 
1024 uz kontroller va lokal 64 razryadli berilganlar shina qo`shilgan. Qo`shimcha 
ichki optimallashtirish, tezlashtirilgan konveyer va parallellashtirish darajasi 
orttirilgan. Nisbatdan katta quvvatli matematik protsessor o`rnatilgan.
Ma`lumotlarni intellektual tahlil qilishda tasvirlar ustida har xil amallar 
ketma ketligini bajarishda bir necha bosqichlardan o`tiladi [18,19]. Bular: 
multimedia axborotini (misol uchun tasvir) xotiradan o`qib olish, bajarilish 
darajasiga qarab protsessor navbatiga qo`yish, tasvir ma`lumotlarini vaqtinchalik 
saqlash uchun operativ xotiradan bo`sh joy ajratish va qayta ishlash natijasida 
olingan tasvir qiymatlarini doimiy xotiraga yozish kabilardan iboratdir.
Ammo bu amallar ketma ketligiga har doim ham aniq vaqt davomida 
yakunlanmaydi va vaqtdan yutqazishga olib keladi. Bunga bir necha sabablarni 
misol sifatida ko`rishimiz mumkin.

---

7 
Birinchidan, eng katta muammolardan biri xotira muammosidir. Tasvir 
hajmining aynan bir hajmda belgilanmaganligi, tasvirni har safar qayta ishlab, 
saqlash uchun xotiraga murojat qilinganda yangi hajmda joy ajratishni talab etadi, 
bu esa tasvirga tegishli qiymatlarni hisoblash, uning kengaytmasini aniqlash va bu 
o`zgarishlarni operatsion tizim jurnalida qayt etishni va vaqdan yutqazish kabi 
kamchiliklarga olib keladi. Ikkinchidan, qayta ishlanadigan tasvir protsessorga 
yuklangach ma`lum chegaralangan vaqt ichida tasvir ma`lumotlari ustida 
bajariladigan amallar ketma ketligi bajarilib bo`lishi lozim, aks holda katta 
hajmdagi tasvir ma`lumotlari xotiraga yozish davomida ayrim kechikishlarga olib 
kelishi mumkin.
Bundan tashqari shinalarni band qilish vaqti ham chegaralangan hisoblanadi. 
Kompyuter xotirasida tasvirlar hajmining oshib ketishi qayta ishlash tezligining 
pasayishiga olib keladi. Ma`lumotlarni intellektual tahlil qilish tasvirlarni qayta 
ishlashda imkon qadar sifat darajasini pasaytirmagan holda kichik hajmda saqlash 
algoritmlarini ishlab chiqishni talab qiladi. 
1.1-rasm. Ko`p yadroli ajratilgan kesh-xotirali protsessor